مدیریت شهری در سایه فرهنگ ایثار و شهادت

اين روزها وقتي مي خواهيد زنگ خطري براي حفظ و حراست از پيشينه ي ارزش ها و باورهاي فرهنگي مان داشته باشيم ، بي درنگ ،ارزشهاي اخلاقي پررنگ تر از هميشه تيتر درشت صفحه ي زندگي مان مي شود.

ارزشهای اخلاقی که نشات گرفته از ریشه ای است که من و شما در آن کرده ایم و با آن بزرگ شدیم و با آن هم خواهیم برد .

ارزشهای اخلاقی که امروز با من و شما ، جامعه شکل می گیرد و اخلاق در یک نگاه کلی و شهری متجلی می شود.

اخلاقی که باورهای ما ، را به سمت و سوی سوق می دهد که دوست داریم عشق ورزیدن به همنوع را در تمام زمینه ها نمود و نشان دهیم

ارزش هاي اخلاقي به عنوان مقوله اي متعالي و برتر ، بديهي ترين صفات انساني هستند كه عالي ترين آنها امكان پذير اما انكار كردنش نا ممكن است.

جامعه براي حفظ حريم خودش نياز به چهارچوب هاي مشخص دارد و فرا تر نرفتن از خط قرمز ها ، امنيت جامعه را تامين خواهد كرد ، در اين ميان آن چيزي كه حرمت ،احترام ،پاكي و صداقت را براي شهروندان به ارمغان مي آورد ،ارزش هاي اخلاقي هستند. ارزشهاي اخلاقي در فطرت آدمي ريشه دارند و هدايتگر انسان ها در مسيري صحيح و اهدافي ارزشمندند

پيشينه ي ارزشها و باورهاي فرهنگي هم ايثار را مي طلبد.

ايثار ،تبلور عملي و تجلي عيني همه ي ارزشهاي متعالي انسانيست و در سرزمين ما 8سال دفاع مقدس فرصتي براي شكوفا شدن ارزشهاي متعالي انسان بود.

فرهنگ ايثار ،مجموعه ايي از افكار ،باورها و دلبستگي ها را در درون خودش داشت كه در جريان انقلاب اسلامي و در دوران دفاع مقدس تجلي يافت و در عرصه ها ي مختلف سازندگي هم نمايانگر شد.

حال باید دید که چگونه می توان بر اریکه ایثار شهری را آباد کرد و شهر را مبنایی برای استفاده از مفاهیم ایثار به سوی سوق داد که در آن زندگی به دور از دغدغه های مادی گرایانه باشد

زندگی شهری که مبتنی بر ایثار باشد و الهام گرفته از نام و کلام قهرمانان ، آن سفر کرده گان دیار عشق

ایثار و زندگی شهری ، ایثار و ترافیک و ایثار و آپارتمان نشینی و ایثار و محبت کردن در خیابان و پیاده رو

از مجموعه خرد ، خرد مفاهیم ایثار می توان به نقطه ای دلخواه و رسیدن به معشوقی زیبا دست یافت

فرهنگ ما ، فرهنگ هزاران ساله ما ، مملو از از این قداستها و دوست داشتنها و عشق ورزیدن هاست

این حس پنهان وجودمان را چه کسی باید احیاء و متبلور کند

در کجا این حس خودش را به منصحه ظهور برساند

زندگی شهری ، مبلمان شهری، گرافیک شهری، المانها و یادمانهای شهری همه و همه اینها در بستری از مفاهیمی وجود دارد که تو ناخواسته و بدون اینکه درک آن را داشته باشی ، ایثار هدایت کننده و رهنمون کننده آن است

اما این رهنمون را باید هدایتی و مسیری باشد و این طریق را باید راهنمایی و مرشدی باشد

به زباني ساده تر نسل جوان ما چگونه مي تواند بدون لمس معناي ايثار به حقيقت آن پي ببرد؟
ما مردمي هستيم كه عواطفمان زود قليان پيدا مي كند ،احساسي مي شويم و به راحتي اشك مي ريزيم و حتي مسائل كوچك ما را به راحتي شاد ميكند. اما بايد بگويم كه براي حفظ ارزش ايثار هيجان و عاطفه كافي نيست ، عواطف اگر با آگاهي همراه باشند ما را از تك بعدي بودن نجات مي دهند.
احساس و عاطفه مَركب اند و عقل راكب آنها ، براي حفظ ارزش ايثار بايد رويكرد عاطفي در كنار رويكرد عقلاني مطرح شود . تجربه ثابت كرده كه شور و شعور هردودر كنار هم نقش آفرينند.
با زتوليد فرهنگ ايثار از طريق اسطوره سازي و اسوه پردازي در قالب هنرمندانه لازم است تا الگو سازي و الگو پذيري مناسب صورت گيرد . و اما چه كنيم تا فرهنگ ايثار باقي بماند ؟
عميق تر شود و گرد غبار نگيرد و به نسل هاي بعدي منتقل شود.

سيال بودن يكي از ويژگي هاي آشكار فرهنگ است و فرهنگ با جاري شدن در متن زندگي مردم قدرت انتقال از نسلي به نسل ديگر را دارد. (بانگاهی به دست نوشته های سهیلا حقانی )

فرهنگ ايثار و ارزش هاي آن براي جاودانه ماندن بايد با زندگي مردم عجين شود و در متن زندگي آنها جريان پيدا كند.

ايثار زمان و مكان نمي شناسد ،همه زماني و همه مكاني است.

فرزندان ما چقدر قادرند از دوست داشتن هاي خودشان بگذرند؟ آيا به آنها آموخته ايم كه براي حفظ داشته هايشان از ارزشهاي انساني مايه بگذارند و يا نسل تحت تربيت ما آموخته اند كه نوعدوست باشند و براي حفظ اين ارزش عملا از داشته هايشان دل بكنند؟

در يك نگاه ساده ،در محتواي ايثار ، مي توان موارد زيادي را مشاهده كرد. خدا خواهي ،دين باوري ، اخلاص ، عزت و عظمت و تكامل روحي پيش زمينه هاي ايثارند و مواردي چون يادگار شهدا ، مقبره ها گنبدها و وصيت نامه ها ، محصولات اجتماعي و مشترك فرهنگ غني ايثارند.

اگر بخواهيم ايثارگري وارد فرهنگ مردم شود بايد خدا محوري و آرمان گرايي وارد زندگي مان شود. بايد مسئولان جامعه با نگاه تكليف محور به جاي نگاه رابطه محور به بررسي عوامل مانع در پيش روي ترويج فرهنگ ايثار بپردازند.

فرهنگ ايثار بايد در فرهنگ مردم جاري شود و نه اينكه به صورت خرده فرهنگ در گروههاي خاصي امكان پذير شود ، بايد براي اهميت يافتن ارزش ها از طريق تبيين علمي و عقلاني زمينه سازي كرد.
اقدام مناسب براي استفاده ي هنرمندانه از نمادهايي بديل در قالبِ بديعِ هنري براي باز آفرينيِ فرهنگ ارزش ايجاد هماهنگي كامل ، ميان بخش هاي فرهنگي با ديگر بخش ها ي جامعه از طريق مهندسِي فرهنگي و

گاه تضاد ي ميان ارزش هاي موجود در خانواده ها و آنچه كه در اجتماع يا رسانه ها وجود دارد ايجاد چالش مي كند و گاه هم نبود امكانات آموزشي و يا در دسترس نبودن آنها فضايي غير متعادل به نفع ارزش هاي غير از فرهنگ ايثار و شهادت به وجود مي آورند

در ارائه خدمات به شهروندان، مدیریت شهری توجه ویژه ای به نشر مفاهیم معنوی و فرهنگی دارد یعنی اگر قرار است نماد شهری در منطقه جانمایی شود باید با بافت فرهنگی- اجتماعی و نیازهای شهروندان همخوانی داشته باشدبه طور مثال منطقه ای که نام شهید و تجمعی از شهدای یک منطقه در آن نقطه می باشد باید از مفاهیم و المانهای خاص ایثار استفاده شود و اگر قرار است میدانی به نام شهید بزرگورای نام گذاری شود که نمی شود یک گل گندم و یا ..... تزئین کننده میدان ان باشد

احترام به شعور شهروندان

این احترام از اهم واجبات است اگر قرار است نامی عوض شودو عده ای بنا بر دلایلی اصرار بر تغییر نامی داشته باشند باید این کار در کمترین زمان انجام شود نه اینکه ماهها و سالها طول بکشد و انگار نه انگار که این اتفاق و درخواستی در کار بوده است

یکی از این موارد توجه به مبلمان شهری مانند نیمکت هایی است که برای استراحت شهروندان در معابر منطقه قرار می گیرند. نصب استراحتگاه­ های موقت در مناطق و خیابانهای شهری از اهم واجبات می باشد که متماسفانه در شهر کمتر به ان توجه شده است

طرح استفاده از نیمکت ­هایی مزین به گل لاله با طراحی با نمایی از نیمکت ­ها با نمای چوبی محکم دارای بخش ­هایی مانند محل نشستن، محفظه­ های مستطیلی شکل برای کاشت گل­های تزیئنی و توسعه فضای سبز، جاچراغی شیشه ­ای و فلزی با طرح لاله سرخ و پایه چراغ برای نصب تصویر، وصیت ­نامه و زندگی ­نامه یکی از شهدای هر محل و کوی و برزن از نکات بسیار مهم می باشد

استفاده از هنرمندان شهر م ، در برگزاری مراسمات هنری و نمایشی و انتقال مفاهیم شهری و فرهنگ شهری از موارد بسیار حائز اهمیتی است که بایستی مد نظر قرار داد

استفاده از نویسندگان و هنر دوستان در تقویت باورهای دینی مردم شهرم هم از نکات بسیار بارز این اقدام می باشد -

انشاالله در سلسله مقالات بعدی از تک تک کسانی که می توانند یاری رسان یک شهری زیبا و بدور از پلیدها باشند یاد خواهم کرد و دستان انان را برای این همکاری باشکوه خواهم فشرد

محمد علی طالع زاری

کارشناس حوزه ایثار و شهادت - معاون پژوهش و ارتباطات فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان گلستان.

گلستان ما.