فروش اجناس در حاشیه جاده‎ها در گلستان

به گزارش زرین نامه؛ سیب‌زمینی اصل مجن، گوجه جعبه‎ای، تن ماهی، مایع ظرفشویی از تولید به مصرف، دمپایی و ... این عبارات نوشته‎هایی روی تابلوهایی هستند که همه روزه در حاشیه معابر اصلی در استان گلستان به ویژه مسیر گرگان – علی‎آبادکتول در دستان فروشندگان است آنها با پارک وانت‌بار خود در حاشیه خیابان و فروش اجناس مختلف برای امرار معاش تلاش می‎کنند.

البته این قبیل داد و ستد و فروش کالا در حاشیه خیابان در بسیاری از شهرهای کشور رواج دارد؛ ولی در استان‎های شمالی به دلایل مختلف و مسافرپذیر بودن این استان‎ها و فاصله کم بین شهرها در حاشیه خیابان‎ها بیشتر از سایر استان‎ها به چشم می‎خورد.

 فروشندگان حاشیه خیابان‎ها و معابر عمومی در استان گلستان عمدتاً با وانت بار اقدام به فروش اجناس می‎کنند که بیشتر شامل انواع میوه و صیفی‎جات مثل توت‎فرنگی، هندوانه، کاهو، کلم، گوجه، سیب‌زمینی و ... است و در برخی موارد نیز فروش روسری ترکمنی، ماهی، بلال، دمپایی، جارو، مایع ظرفشویی، چینی‌جات، کفش، تن ماهی، آبمیوه، گز، سوهان و ... نیز به چشم می‎خورد.

هر چند کسب روزی حلال با جهاد در راه خدا برابری می‎کند، ولی از سوی دیگر به خطر انداختن جان خود و دیگران نیز برای کسب این روزی چندان جایز به نظر نمی‎رسد و این نوع کسب و کار علاوه بر به خطر انداختن جان فروشندگان و خریداران باعث مشکلات دیگر می‎شود.

*تغییر کاربری جاده

آنچه مسلم است هر کدام از ابداعات و اختراعات بشر برای آسایش و راحتی نوع بشر است؛ جاده نیز از ابداعات بشر به منظور عبور و مرور آسان‎تر و ایمن است. جاده، علائم و خطوط جاده، حریم جاده، کاربرد جاده، ممنوعیت‎های جاده و ... هر کدام دارای تعاریف، کاربرد و قوانین مدون و مشخصی هستند که عمدتاً توسط اداره راه، اداره راهنمایی و رانندگی و شهرداری‎ها تعریف، کنترل و نظارت می‎شوند.

جاده معمولاً به راهی اطلاق می‎شود که دو یا چند روستا و شهر را به هم وصل می‎کند. در کشور انواع جاده‎ها نظیر جاده خاکی، شوسه، دوبانده، آزادراه، بزرگراه و ... وجود دارد که برای عبور و مرور وسایل نقلیه موتوری احداث شده‎اند.

حال با توجه به مخاطرات موجود در مورد بزرگراه‎ها و آزادراه‎ها قانونگذار ممنوعیت‎های خاصی را در این معابر تدارک دیده که از جمله این  ممنوعیت‎ها فروش کالا و اجناس در حاشیه خیابان‎ها است؛ اما در سال‎های اخیر به دلایل گوناگون شاهد تغییر کاربری در بسیاری جاده‎ها هستیم که یکی از این موارد فروش اجناس در حاشیه خیابان‎های شهری و بین‌شهری است.

*ممنوعیت فروش اجناس در حاشیه خیابان به استناد قانون

به استناد بند دو تبصره یک ماده 55 قانون شهرداری‌ها، با الحاقات و اصلاحات بعدی، سد معبر عمومی، اشغال پیاده‌روها، استفاده غیرمجاز از میادین، پارک‌ها و باغ‌های عمومی برای کسبه یا سکنی و یا هر عنوان دیگری ممنوع است.

همانگونه که ملاحظه کردید ممنوعیت فروش کالا در حاشیه خیابان‎ها و معابر اصلی شهر یک قانون مدون است و از مصادیق سد معبر محسوب می‎شود و نباید در اجرای آن به صورت سلیقه‎ای رفتار کرد؛ هر چند فروش در حاشیه خیابان به اندازه کافی خطرناک است و لزوماً نباید برای جلوگیری از آن به بخشنامه و آیین‎نامه متوسل شد.

*دلایل رونق بازارچه‎های خیابانی

م. احمدی یکی از فروشندگان دوره‎گرد است که علاوه بر حضور در برخی از بازارهای محلی استان در حاشیه خیابان نیز به فروش میوه اقدام می‎کند.

وی گرانی اجاره مغازه، مالیات و سایر هزینه‎های جاری مغازه و پیدا نشدن شریک یا شاگرد مناسب را از جمله دلایل فروش میوه در حاشیه خیابان عنوان می‎کند.

احمدی در مورد استقبال مردم از خرید در حاشیه خیابان تصریح کرد: معمولاً اجناس ما از مغازه‎ها ارزان‎تر است و مردم بعد از توقف دست خالی اینجا را ترک نمی‎کنند.

وی در مورد خطرات این کار و ممنوعیت فروش در حاشیه خیابان خاطرنشان کرد: خطر همه جا هست و خیلی از کارهای دیگر در کشور ممنوع است؛ اما ما برای کسب درآمد تلاش می‎کنیم و کسب روزی حلال خلاف نیست.

در سال‎های اخیر به دلیل مشکلات اقتصادی و گسترش بیکاری موجود در سطح جامعه بسیاری از افراد به شغل‎های سایه، موقت و فصلی روی آورده‎اند که یکی از این مشاغل که عمدتاً در تابستان و فصل گرم سال دیده می‎شود، فروش اجناس در حاشیه خیابان‎ها است.

از دیگر دلایل گسترش این حرفه می‎توان به عدم برخورد قاطع با فروشندگان دوره‎گرد اشاره کرد که خود عاملی برای تشویق سایران به این کار می‎شود. حتی گاهی اوقات جریمه خودروهایی که در حریم خیابان اصلی پارک می‎کنند تا از این وانت‌بارها خرید کنند به کاهش چنین پدیده‎هایی کمک می‎کند.
با خانم جوانی که با خودروی 206 در حال خرید سیب‌زمینی کیسه‎ای است صحبت می‌کنم و علت خرید از فروشندگان حاشیه جاده را جویا می‎شوم.

وی که کارمند یک اداره است، می‌گوید: گاهی اوقات قیمت اجناس وانت‌بارها هر کیلوگرم یک‎هزار تومان با بازار تفاوت دارد، از سوی دیگر اجناس این وانتی‎ها همیشه تازه هستند و معمولاً تا غروب همه اجناسشان را به فروش می‎رسانند؛ اما در مورد خطرات خرید در حاشیه خیابان حق را به من می‎دهد و معتقد است دولت باید برای این کار چاره‎ای بیاندیشید.

*خطرات ناشی از فروش اجناس در حاشیه خیابان

بدون شک جاده برای عبور و مرور خودرو ساخته شده است و از آنجا که خطای عامل انسانی، احتمال بروز نقص فنی در خودرو و وجود ایرادهای فنی در ساختار معابر بین‌شهری اجتناب‎ناپذیر است، هر لحظه امکان بروز حادثه در خیابان‎ها و معابر شهری و بین‌شهری وجود دارد؛ بنابراین فروش اجناس و راه انداختن کسب و کار در حاشیه معابر علاوه بر سد معبر باعث به مخاطره افتادن جان فروشندگان و خریداران می‎شود.

گاهی مشاهده شده که برخی رانندگان با دیدن قیمت اجناس مذکور که عموماً از قیمت اجناس موجود در بازار پایین‎تر است، بدون استفاده از راهنما و به صورت ناگهانی اقدام به گردش به راست و توقف خودرو در حاشیه خیابان می‎کنند که احتمال بروز تصادف و برخورد خودروها با یکدیگر وجود دارد.

پارک دوبله در حاشیه و یا حتی داخل خیابان اصلی به منظور خرید، پرت شدن حواس رانندگان عبوری، احتمال ورود کودکان خریداران از حاشیه به داخل جاده، ناتوانی در کنترل خودرو در روزهای بارندگی و برخورد با خریداران و خودروهایی که در حاشیه خیابان به منظور خرید پارک شده‎اند نیز از دیگر خطرات این مدل کسب و کار محسوب می‎شود.

*لزوم راه‎اندازی چند بازارچه موقت

در سال‎های اخیر برخورد با برخی امور با کندی و تاخیر فراوان صورت می‎گیرد. به عنوان مثال بعد از ساخت و ساز در مناطق ممنوعه و احداث ویلاها و آپارتمان‎ها در مناطق جنگلی حکم تخریب صادر می‎شود؛ در صورتی که اگر برخورد بعد از چیدن نخستین ردیف آجرها صورت گیرد هم به بیت‎المال آسیب کم‌تری می‌رسد و هم دیگران اقدام به ساخت و ساز غیرمجاز نمی‎کنند.

در واقع هر گاه در ابتدای بروز یک تخلف برخورد قاطع با متخلفان صورت نگیرد، به مرور و با افزایش تعداد متخلفان کار دشوار می‎شود.

بنابراین جا دارد مسئولان امر در صورت مشاهده تخلف به ویژه تخلفاتی که به آسایش عمومی جامعه و حتی جان افراد مربوط می‎شوند، قبل از تعمیم تخلف و همگانی شدن آن نسبت به برخورد قاطع با آن اقدام کنند و مانع فراگیر شدنش در جامعه شوند.

در این مورد هم برخورد ضربتی، مقطعی و موقت، چاره رفع این معضل ریشه‎دار و در حال گسترش نیست و باید در خصوص رفع آن تدبیری اساسی اندیشیده شود؛ چرا که در حال حاضر تعداد وانت‌بارها و خودروهایی که اقدام به فروش اجناس در حاشیه خیابان‎های استان گلستان می‎کنند، به شدت افزایش یافته است و حذف یکباره آنها امکان‎پذیر نیست.

در ضمن در حال حاضر تنها راه امرار معاش بسیاری از این فروشندگان، فروش جنس در حاشیه خیابان بوده و قطع روزی آنها به صورت ضربتی خلاف اخلاقیات است.

با توجه به نزدیکی ایام نوروز و افزایش جمعیت خودرویی معابر استان راه‎اندازی چند بازارچه موقت همراه با سرویس بهداشتی و پارکینگ در مسیر اصلی گرگان – گنبدکاووس، گرگان- کردکوی و برخی معابر مسافرخیز استان و هدایت فروشندگان دوره‎گرد به این بازارچه‎ها تنها چاره کار به نظر می‎رسد و شاید در کاهش چنین کسب و کار پرخطری در حاشیه معابر اصلی استان موثر باشد.

گزارش از وحید حاج سعیدی

انتهای پیام/م