فلسفه آفرینش جهنم

به گزارش زرین نامه به نقل ازقابوس نامه ؛ یکی از سوالاتی که در فضای مجازی پرسیده می‌شود این است که عذاب و آفرینش جهنم چطور با مهربانی خدا قابل جمع است؟در پاسخ باید گفت: در آفرینش حكيمانه خداوند متعال، همان طور كه وجود بهشت در مجموعه نظام احسن هستى، لازم و فايده‏‌مند است؛ وجود جهنم هم ضرورى و سودمند است، تا آن‌جا که وقتی خداوند مهربان در قرآن نعمت‌‏هاى خود بر بندگان را بر مى‌‏شمارد، جهنم و عذاب‏‌هاى آن را در رديف نعمت‌‏ها قرار داده، تا کید می‌فرماید: «... هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِي يُكَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ يَطُوفُونَ بَيْنَها وَ بَيْنَ حَمِيمٍ آنٍ فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ [الرحمن/ 43 و 44] اين است همان جهنمى كه مجرمان وجنایت‌کاران آن را دروغ مى‏‌خواندند؛ ميان آتش و آب جوشان مى‏‌گردند. پس كدام يك از نعمت‏‌هاى پروردگارتان را منكريد؟» از فوايد و ضرورت‌های جهنم و عذاب دوزخ، اين‌كه بسيارى از مردم را از بدى، انحراف، جرم و جنایت باز مى‌دارد. چه بسيار افرادی كه از ترس جهنم، به شرافت انسانی و سعادت جاودانه نايل آمده‌‏اند. اگر خداوند حكيم دوزخ را در شمار نعمت‏‌ها آورده است، واقعاً نعمت بزرگى را تذكر داده؛ چرا كه بدون آن بيشتر انسان‏‌ها اهل بندگى و حركت در جهت تكامل نبودند.

دانشمندان علوم دینی از جمله متكلمان، فيلسوفان و عارفان هر یک به بخشی از فلسفه و حکمت وجود جهنم پرداخته و بر آن استدلال كرده‌‏اند. برخى علما تا يازده دليل بر حکمت وجود جهنم شمرده‌‏اند.

در مجال این نوشتاربه جهت اختصار به ذكر يكى از آن‌ها بسنده مى‏‌کنیم: دانشمندان علوم دینی معتقدند دوزخ و جهنم چيزى جز تجسّم عينى رفتار مجرمان نيست. كيفر اخروى مانند كيفرهاى دنيوى، امرى قراردادى نيست؛ بلكه حقيقتى عینی از طرف ظلم انسان دامن‌گير خودش می شود و خود مجرمان، آتش جهنم را شعله ور می کنند. یعنی آتش جهنم باطن و حقیقت خود عمل مجرمانه است لذا قرآن مى‏‌فرمايد: «وَ مَن جاءَ بِالسَّيئه فَكُبَت وُجوُههم فِى النّار هَل تُجزون إِلاّ ما كُنتم تَعمَلون [نمل/ 90] آنان كه كردار بد همراه خويش بياورند، به رو در آتش افكنده مى‌‏شوند؛ آيا پاداشى جز آن‌چه عمل مى‌‏كرديد خواهيد داشت؟» در آيه ديگر می‌فرماید: «يا أَيُّها الَّذِين كَفَروُا لا تَعْتَذِروُا اليَوم إِنَّما تُجْزُون ما كُنتم تَعمَلون [تحريم/ 7] اى كسانى كه كافر شده‏‌ايد! امروز پوزش نخواهيد، همانا پاداش كردارتان را مى‏‌بينيد.

این مطلب گویای این حقیقت است که خداوند متعال براى مجرمان ابزار سوخت و سوزى غير از اعمال‌‏شان فراهم نكرده است؛ یعنی ستم ستمگر هيزم و ماده آتش‌‏زاى جهنم است: «وَ أَما القاسِطُون فَكانُوا لِجَهنَّم حَطَبا[ جن/ 15] اين بشر ملحد و ستمگر است كه آتش جهنم را مى‌‏افروزد و تنورش را گرم مى‌‏سازد». بنابراين، بايد از خدا در رابطه با چنين آتشى پروا داشت: «فَاتَّقوا النّار الَّتى وَقوُدها النّاس [ بقره/ 24] بپرهیزید از آتشی که هیزمش مردم ستم‌گرند.

به طور مثال قرآن کریم در مورد خوردن مال یتیم می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى‏ ظُلْماً إِنَّما يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ ناراً [نساء/ 10] در حقيقت كسانى كه اموال يتيمان را از سر ظلم و ستم مى‏‌خورند، جز اين نيست كه در شكم‌‏هاى خود آتش مى‌ریزند.

در واقع خداوند انسان را به عنوان موجودى مختار آفريده كه مى‌‏تواند با اعمال خوب خود، بهشتى جاودان بيافريند و همواره در آن زندگی كند و يا خود را هیزم جهنمى سوزان کند و در آتش ظلم‌های خويش، خود را بسوزاند؛ حتی انسان با سوء رفتارش، از خودش وجودى جهنمى مى‏‌سازد و خودش جهنم خويش مى‌‏شود. از همين رو بين عذاب و مجرمی كه اصالت انسانی خويش را از دست داده و به وجود جهنمى تبديل شده، نمی‌شود تفکیک قائل شد.

اما باید دقت کرد كه جهنم، فقط براى افرادی است كه همه راه‏‌هاى خوشبختى و ابواب سعادت مهربانی خدا چون توبه، شفاعت و مغفرت واسعه الهى را به روى خودشان بسته‏‌اند و هيچ عاملى نمى‌‏تواند، بين آنان و كردار بدشان فاصله بياندازد.

نكته مهم آن است كه رحمت و مهربانى خداوند، همراه با حكمت و عدالت همراه است. از اين رو اگر خطا و جرم به اندازه‌‏اى باشد كه نياز به تنبيه و يا کیفر داشته باشد، لازم است چنين كارى انجام بگيرد حتی مادران با مهر مادری بسیار، اگر اصلاح فرزند شان نياز به تنبيه و يا کیفر داشته باشد، آن‌را انجام می‌دهند یا اگر خطای فرزند بسيار سنگين باشد مثل اعتياد يا قتل حتى پدر و مادر نيز فرزند خود را به مراجع قضايى جهت مجازات معرفى مى‌‏كنند.

انتهای پیام/