محلی برای قرق جنگ های خیالی اما مجروحانی واقعی

به گزارش خبرنگار زرین نامه؛ در و دیوار کافی‎نت پر است از تصاویر چهره‎هایی خشن و خون ریز با انواع و اقسام اسلحه‎ها و آلات قتل و کشتار... شیشه مغازه دودی است و نور و صندلی‎های فضا اصلا مناسب و استاندارد نیستند. کافی‎نت پر است از نوجوانانی که روی لبه‎های صندلی نشسته‎اند و فقط چند سانتیمتر با صفحه نمایشگر فاصله دارند و با هیجان و استرس در حال بازی‎های دسته جمعی هستند.

آنها به صفحه نمایش میخکوب شده‎اند و اصلا توجهی به اطرافشان ندارند. نوجوانانی که اکثرا دارای قامت‎هایی کوتاه و قوز کرده هستند و هر از گاهی نیز چشمان‎شان را که به شدت قرمز شده، می‎مالند. ظاهرا داد و بیداد و استفاده از الفاظ رکیک در این مکان‎ها طبیعی است که متصدی کافی‎نت بدون توجه به این سر و صداها در حال تماشای فیلم سینمایی است.

دختر خانمی که برای ثبت‎نام دانشجویی آمده است، چند دقیقه بیشتر دوام نمی‎آورد و با عصبانیت کافی‎نت را ترک می‎کند.

اینجا در قرق جنگجویان جنگ‎هایی، خیالی است با مجروحان واقعی ... اینجا کافی نت است...

در دنیای دیجیتال امروز، بازی‎های رایانه‎ای در کافی‎نت‎ها و گیم‎نت از رایج‎ترین شیوه‎های گذران وقت و پر کردن اوقاف فراغت نزد نوجوانان محسوب می‎شوند. بسیاری از این نوجوانان بعد از مدرسه یک راست سراغ کافی‎نت رفته و اگر گرسنگی را تاب بیاورند، چند ساعتی از دوران طلایی و غیرقابل بازگشت جوانی خود را در این محیط‎های خاکستری تباه می‎کنند. هر چند بعد از صرف ناهار نیز نخستین گزینه روی میز، بازگشت به دنیای خیالی و مجازی بازی‎های رایانه‎ای از طریق درگاه کافی‎نت است!

در استان گلستان نیز گسترش قارچ‎گونه کافی‎نت‎ها و گیم‎نت‎ها باعث شده این مکان تقریبا کاربری خود را از دست بدهند و اگر تا چند سال قبل بیشتر افراد جوان در کافی‎نت‎ها حضور داشتند، امروزه این مکان‎ها تبدیل به جایی شبیه به کلوپ‎های بازی‎های تصویری قدیم شده‎اند که بچه با سگا و آتاری ساعت‎ها به وقت‎گذرانی می‎پرداختند!

هوا را از من بگیر، گیم‎نت را نه!

امروزه در اکثر مدارس راهنمایی و حتی دبیرستان‎ها صحبت از بازی‎های کامپیوتری است و بسیاری از بچه‎ها در مدرسه به رد و بدل کردن و خرید و فروش رمز و پسورد و کد رمز و ... این بازی‎ها می‎پردازند.

بازی‎های رایانه‎ای تمام فکر و حواس بچه‎های امروزی را معطوف خود کرده‎اند و کمتر نوجوانی را می‎بینیم که به این بازی‎ها علاقه نشان ندهد. هر چند بسیاری از بچه‎های که در این کافی‎نت‎ها ولو هستند و عمر و سرمایه جوانی خود را تلف می کنند در منزل رایانه شخصی دارند، ولی به دلایل عدیده بیشتر ترجیح می‎دهند در کافی‎نت بازی کنند سرزنش‎های والدین مبنی بر توقف بازی، درخواست سایر افراد خانواده برای استفاده از رایانه و دور هم بودن در کافی‎نت، از جمله دلایل حضور دسته جمعی نوجوانان در کافی‎نت‎ها است.

بازی‎های رایانه‎ای حتی به روستا‎ها نیز نفوذ کرده‎اند و بسیاری از بچه‎های روستا نیز بخش اعظمی از اوقات فراغت خود را در کافی‎نت روستا سپری می‎کنند. هیجان کاذب، کوبیدن روی میز، جر و بحث و استفاده از الفاظ رکیک، استرس، برتری و احساس قدرت خیالی از مختصات بازی در این گونه فضاهای مجازی است.

علل گرایش جوانان به این قبیل بازی‎ها

بی‎شک جذابیت تصوری و گرافیکی و به روز بودن بازی‎های رایانه‎ای از عمده‎ عوامل جذب نسل جوان به این گونه بازی‎هاست، ولی این نکته را نیز باید بپذیریم که زیرساخت‎ها و بسترهای لازم برای بازی‎های حرکتی در جامعه امروزی کم یا به عبارتی حذف شده است. در گذشته بچه ها در زمین های خاکی محلات با نصب دو تیرک چوبی و یک‎تکه طناب، زمین والیبال و با چهارتکه سنگ دو دروازه فوتبال درست می‎کردند و ساعت‎ها مشغول بودند ولی در جامعه صنعتی امروز در یک تکه زمین ساختمان شش طبقه می‎سازند.

در واقع زمین‎های خاکی که روزگاری مامن بچه‎ها برای بازی‎های گروهی بود، در دنیای اقتصاد محور امروز حکم کیمیا پیدا کرده‎اند. هزینه شرکت در کلاس‎های ورزشی، شنا در استخرهای سرپوشیده و اجاره ساعتی سالن‎های ورزشی نیز به قدری بالاست که اکثر خانواده‎های سطح متوسط جامعه توان پرداخت چنین مبالغی را ندارند اما در کافی‎نت با پرداخت مبلغی جزیی می‎توان چند ساعت سرگرم شد.

اما در مجموع جذابیت‎ها و جلوه‎های ویژه این بازی‎ها بیشتر از سایر عوامل در گرایش نوجوانان به این بازی‎ها نقش دارند و تمایل نوجوانان روستایی به بازی در گیم‎نت‎ها و کافی‎نت‎ها (با وجود امکانات بازی در فضای آزاد روستا) دلیلی بر این مدعاست. البته مفرح بودن و سرگرم‌کننده بودن بازی‌ها، رها کردن تنش‌های موجود در خانواده، از بین بردن کسالت و بی‌حوصلگی، احساس برتری مجازی و خیالی و تحت کنترل داشتن چیزها یا افراد نیز در تمایل نوجوانان به این بازی‎ها بی‎تاثیر نیست.

مجروحان واقعی در جنگ‎های خیالی

بی‎شک در خصوص عوارض بازی‎های رایانه‎ای و استفاده مکرر از تجهیزات دیجیتالی چیزهای زیادی شنیده‎ایم. مشکلات عضلانی و اسکلتی، خشکی چشم، احساس درد در ناحیه مچ و کمر، بروز بیماری‎های گوارشی، مشکلات کلیوی در اثر محبوس نگاه داشتن مثانه و تخلیه دیر به دیر آن، خوردن غذای ناکافی یا بد غذا خوردن برای سریع‎تر رسیدن به قرار در کافی‎نت و ... از اثرات منفی جسمانی این بازی‎ها و حضور در مداوم در کافی‎نت‎ها است.

اما عمده مشکل مشکلات روانی و تبعات روحی ناشی از بازی مداوم و به عبارتی اعتیاد به این بازی‎ها است.

مدیر یکی از مدارس راهنمایی شهرستان علی‎آبادکتول در این باره می‎گوید: «در مسیر این مدرسه که متوسطه (دوره اول) محسوب می‎شود، چندین کافی‎نت قرار دارد که برخی بچه‎ها قبل از آمدن به مدرسه و بعد از مدرسه بدون استثنا سری به این کافی‎نت‎ها می‎زنند. بماند که بعد از ناهار و کمی استراحت نیز به صورت رسمی به کافی‎نت رفته و ساعت‎ها سرگرم بازی‎های هنجارشکن می‎شوند.

محمد زنگانه افزود: در حقیقت نبود اراده به نرفتن به کافی‎نت و همان اعتیاد به این قبیل بازی‎ها، مخرب‎ترین اثر این فرآیند است که رهایی از آن نیاز به زمان زیاد و برنامه‎ریزی اساسی دارد. در واقع «مجروحان» این جنگ‎های خیالی نیاز به «درمان واقعی» دارند و این نشان از آن دارد که دشمن در ضربه زدن به ما از طریق جنگ نرم موفق بوده است.

افسردگی حاصل از عدم پیروزی در این بازی‎ها، انزوا و تنهایی کودکان، ترویج رفتارهای خشن، آمیختگی خیال و واقعیت، توسعه بستر بی‎بند و باری با استفاده از پوشش‎های نامناسب در شخصیت‎های این بازی‎ها که تا حد بسیار زیادی شبیه تصاویر واقعی هستند، اباحه‎گری و ترویج مسائل غیراخلاقی، کم‎تحرکی و عدم علاقه به بازی‎های حرکتی و سنتی، به توجهی به درس و آسیب‎های درسی و ... از دیگر تبعات منفی حاصل از بازی‎های رایانه‎ای است.

اثم صغیر!

به عقیده حقیر اگر در قرآن از شراب به عنوان اثم کبیر نام برده می‎شود و عنوان شده که مضرات شراب به مراتب بیشتر از مزایای آن است، در مورد بازی‎های کامپیوتری نیز باید گفت مضرات آن بارها و بارها بیشتر از جنبه‎های مثبت آن است؛ البته اگر جنبه مثبتی داشته باشد.

عده‎ای از کارشناسان این موارد را از جنبه‎‎های مثبت بازی‎های رایانه‎ای می‎دانند: آشنایی با فن‎آوری و دنیای رایانه، تمرین منطق و حل مسئله، تقویت مهارت‎های فضایی، بالا بردن قدرت تخیل و حافظه و ... البته کسانی که کمی با علوم رفتاری و مبانی آموزش کودکان آشنا باشند که مهارت‎های زیر در اثر مواجهه با موقعیت‎های اجتماعی و مطالعه کتاب‎های آموزنده و در معرض موقیعت‎های جدید قرار گرفتن راحت‎تر و سریع‎تر حاصل به دست می‎آیند و بر فرض محال اگر چنین تبعات مثبتی هم در محیط پر تنش و استرس‎زای کافی‎نت‎ها به وجود بیایند، بی‎شک مثمر فایده نخواهند بود.

سخن پایانی

متاسفانه در سال‎های اخیر برخورد با برخی پدیده‎ها به قدری دیر کلید می‎خورد که در برخی مواقع عملا هیچ راهکاری به چشم نمی‎آید و یا با پرداخت هزینه‎های سنگین باید واقعه را علاج کرد. در مورد بازی‎های رایانه نیز باید گفت این بازی‎ها به تمام خانه‎ها نفوذ پیدا کرده‎اند و با همه تفاصیل این واقعیت را باید بپذیریم که بازی‎های رایانه‎ای به بخشی از دغدغه‎های اساسی نوجوانان ما تبدیل شده‎اند.

بنابراین تصمیمات مقطعی و تهدید به محرومیت از بازی‎های رایانه‎ای یا هرگونه برخورد قهر آمیز و ایجابی چاره کار نیست. برنامه‎ریزی بلندمدت و تلاش برای تغییر نگرش کودکان به این مقوله و فراهم کردن زمینه‎های استفاده منطقی از رایانه شاید به عنوان نخستین راهکار در حذف تدریجی یا کمرنگ کردن اثرات این پدیده شوم موثر باشد.

نویسنده: وحیدحاج سعیدی