نگاهی به جابجایی‌های صورت گرفته در آموزش و پرورش گلستان / تجربه و سابقه، حلقه مفقوده در انتصابات اخیر

به گزارش زرین نامه؛ در بیشتر کشورهای پیشرفته دنیا انتصاب افراد به سمت‌های مدیریتی معمولا طی یک فرایند خاص و پیچیده صورت می‌گیرد و علاوه بر داشتن تخصص و شایستگی‌های لازم برای تصدی پست مورد نظر، فاکتور «تجربه» نیز در این انتخاب نقشی اساسی و پررنگ دارد مضاف بر اینکه در انتخاب افراد، خرد جمعی و توجه به آراء صاحب‎نظران نیز تاثیر به سزایی دارد.

به عنوان مثال در انتخاب مدیر عامل یا رئیس یک باشگاه فوتبال، در برخی کشورهای صاحب سبک در فوتبال علاوه بر رعایت پیش نیازهای مدیریتی، از بیش از 25 هزار پیشکسوت باشگاه، اصحاب رسانه، کارشناس ورزشی، افراد آشنا به حقوق و علوم مختلف و تعدادی از هواداران باسابقه نیز نظرخواهی می‎شود که این موضوع نشان از اهمیت لزوم رعایت تمامی فاکتورهای ضروری در انتخاب مدیران (به خصوص در سطوح بالا) دارد.

در دین مبین اسلام نیز در باب انتخاب مدیران نکات قابل تاملی ذکر شده است که بخشی از آنها در فرمایشات امیر المومنین و نامه‌های ایشان در نهج‌البلاغه، می‌تواند به عنوان منبعی قابل اعتماد مورد توجه مسئولان نظام قرار گیرد.

خصوصیات و معیارهای مدیران در نهج‌البلاغه را می‌توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:

الف) معیارهای تخصصی: این دسته از معیارها، برای انجام موفقیت‌آمیز شغل لازم است. این معیارها معمولا بین مدیریت اسلامی و مدیریت غربی مشترک است، معیارهایی نظیر تحصیلات، تجربه، سابقه کاری و...

ب) معیارهای ارزشی: این دسته از معیارها شامل مجموعه‌ای از رفتارهای قابل قبول جوامع انسانی است که در اکثر جوامع ممکن است قابل قبول باشد و به نام ارزش‌های جهانی نیز شناخته می‌شوند. مانند رعایت حقوق دیگران، گشاده‌رویی و ....

ج) معیارهای مکتبی: معیارهای مکتبی ریشه در مکتب اسلام و مدیریت اسلامی دارد. جایگاه و مفهوم انسان در دو مکتب الهی و مادی، معیارها و ملاک‌های انتخاب افراد در مناصب و مدیریت‌ها را نیز شکل می‌دهد به طوری که در مکتب اسلامی به عنوان (خلیفه اﷲ) نگریسته می‌شود. در مدیریت اسلامی هدف صرف تولید نیست و غایت، تعالی انسان است. همان تفاوت‌هایی که بین مدیریت اسلامی و مدیریت علمی وجود دارد، به تفاوت‌هایی در معیارهای انتخاب و انتصاب افراد منجر می‌شود لذا در اسلام معیارهای ارزشی و مکتبی اهمیت و گستردگی فراوانی پیدا می‌کند.

* جابجایی افراد بعد از هر انتخابات

متاسفانه در کشور ما بعد از هر انتخابات ریاست جمهوری جابجایی مدیران رده‌های مختلف و حتی کارمندان رده‌های پائین، بدون در نظر جمیع شرایط روند فزاینده‌ای به خود می‌گیرد که قطع به یقین در موارد عدیده‌ای این جابجایی‌ها بر اساس شایسته‌سالاری نیست و افرادی بدون داشتن سوابق مدیریتی و تجربه به سمت‌های مختلف گمارده می‌شوند.

البته در موارد عدیده‌ای فشار های سیاسی افراد جناح پیروز باعث رقم خوردن چنین جابجایی‌های گسترده می‌شود تا جایی که در برخی رسانه‌ها از این فشارها با عنوان «عقده گشایی‌های سیاسی» یاد می‌شود.

گواه این مدعا نیز اظهارات جناب آقای محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت یازدهم است که در یکی از مصاحبه‌های خود فرمودند:« قبلا که مسئولیت داشتم پنج یا شش نفر را در کل کشور جابجا می‌کردم الان 60 نفر را در سطح مدیریت عوض کردم باز به من فشار می‌آورند که کم است!»

هر چند مضرات جابجایی‌های گسترده و مقطعی در درازمدت متوجه دولت‌ها و در نهایت مردم خواهد شد ولی متاسفانه در حال حاضر این شیوه به عنوان یک رویه عادی و روتین در همه دولت‌ها شناخته می‌شود و مدیران ارشد جابجایی مدیران رده‌های پائین‌تر را حق طبیعی و مسلم خود می‌دانند.

البته تغییر و داشتن نگاه متفاوت به مسائل، لازمه پیشرفت و توسعه است ولی از سویی نادیده گرفتن برخی فاکتورها نظیر تجربه و سابقه در انتصاب افراد به سمت‌های جدید، چندان با معیارهای یک مدیریت شایسته‌سالارانه همخوانی ندارد.

چرا که یکی از مؤثرترین عوامل موفقیت کارگزار و مدیر در تشکیلات و سازمان، تجربه و سابقه کاری وی است. مدیر و مسئول باتجربه، بسیاری از نابسامانی‌های سازمان خود را سامان می‌دهد و بالعکس مدیر و مسئول بی‌تجربه و بدون سابقه، تشکیلات سازمان یافته را متلاشی و پراکنده خواهد نمود. امام علی(ع) نیز در نامه‌ای به مالک اشتر چنین می‌فرماید: «افراد با تجربه را به عنوان کارگزار انتخاب نما.»

* جابجایی‌های گسترده در آموزش و پرورش گلستان

با وجود اینکه اینگونه جابجایی‌ها و تغییر مدیران در همه ادارات و سازمان‌ها دیده می‌شود، اما در این بین بیشترین جابجایی‌ها و تغییرات در آموزش و پرورش صورت می‌گیرد چرا که اولا تعداد کارمندان در این نهاد به مراتب بیشترین از سایر ادارات است و از سویی امکان جابجایی نیروهای صف و ستاد در این سازمان از سایر نهادها آسان‌تر است.

جابجایی مدیران، معاونان، کارشناس مسئولان، کارشناسان در بخش «نیروهای ستادی» و جابجایی مدیران مجتمع‌ها، مدیران و معاونین مدارس در بخش «نیروهای صف» از عمده تغییرات در آموزش و پرورش هستند.

اما آنچه که در این جابجایی‌ها در آموزش و پرورش بیش از سایر موارد به چشم می‌آید، نداشتن «تجربه کاری و سابقه مدیریتی» برخی افراد به کار گمارده شده در سطوح مختلف است. تا جایی که در تعدادی از شهرستان‌ها استان گلستان، برخی افراد بدون داشتن حتی یک روز سابقه مدیریت یا معاونت در مدرسه در حال حاضر در رده‌های بالای اداره آموزش و پرورش (مدیریت و معاونت یک اداره) مشغول به خدمت هستند.

هر چند نگارنده منکر توانایی‌ها و استعدادهای افراد نیست و معتقد است بسیاری از افراد به کار گرفته شده از برخی جهات از نیروهای قبلی توامندتر، پویاتر و حتی کارآمدتر به نظر می‌رسند، ولی آنچه مسلم است نادیده انگاشتن فاکتور تجربه و سابقه اداری به هیچ عنوان پسندیده نیست و با معیارهای یک انتخاب شایسته متفاوت است.

با این وجود جا دارد مدیر کل آموزش و پرورش و روسای ادارات آموزش و پرورش شهرستان‌ها در خصوص انتخاب افراد، حساسیت بیشتری از خود نشان داده و قبل از گماردن برخی افراد در سمت‌ها و پست‌های مدیریتی رده بالا، از آنها بخواهند دست کم چند ماهی کارمندی در اداره را تجربه کنند!

گزارش از وحید حاج سعیدی/فارس

انتهای پیام/م