وضعیت واردات و صادرات در هشت سال گذشته

به گزارش زرین نامه؛ یکی از انتقاداتی که همواره در حوزه تجارت خارجی به عملکرد دولت‌های نهم و دهم وارد می‌شد، این بود که مسئولان دروازه کشور را باز گذاشته و اجازه واردات بی حد و حصر کالا را داده‌اند. این انتقادات به حدی بود که حتی در جریان مناظره‌های انتخاباتی هم کاندیداها موضوع واردات بی‌حساب و کتاب کالا را در جریان صحبت‌های خود مطرح کردند و از جمله به عنوان مثال به واردات چوب بستنی طی سالهای اخیر اشاره شد.

در مقابل این انتقادات اما همواره تیم اقتصادی دولت قبلی اعلام می‌کرد که با وجود رشد واردات، عمده واردات کالا به کشور مربوط به مواد اولیه و واسطه‌ای موردنیاز صنایع داخلی بوده و تنها حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل واردات شامل کالاهای به اصطلاح لوکس و مصرفی شده است. با این وجود هر از گاهی که آمار ماهانه گمرک ایران منتشر می‌شد، رسانه‌ها از واردات اقلام عجیب و غریبی مانند بیل و کلنگ، اره، موی انسان، سنجاق قفلی، پیچ و مهره، بند شلوار، دکمه و سینی خبر می‌دادند.

اما بد نیست بدانیم که طبق آمار گمرک ایران در دوران هشت ساله ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد بالغ بر ۴۲۰ میلیارد دلار کالا به وزن تقریبی ۳۴۰ میلیون تن وارد کشور شد. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که در این دوره هر سال به طور متوسط بیش از ۵۲ میلیارد دلار کالا به وزن تقریبی ۴۲ میلیون تن وارد کشور شد.

بخش عمده‌ای از این هشت سال شامل سال‌هایی می‌شود که نرخ ارز در کشور حول و حوش هزار تومان می‌چرخید و در آن شرایط هم بود که واردات به اوج خود رسید. بیشترین میزان واردات کشور در هشت ساله گذشته از نظر ارزشی مربوط به سال ۱۳۸۹ به میزان ۶۴.۴۴۹ میلیارد دلار و وزن ۴۵.۳۴۶ میلیون تن بوده است. از نظر وزنی هم بیشترین میزان واردات کشور در سال ۱۳۸۸ به میزان ۵۱.۹۲۰ میلیون تن و به ارزش ۵۵.۲۸۶ میلیارد دلار رخ داده است.

نگاهی به روند تجارت خارجی کشور طی هشت سال گذشته نشان می‌دهد که از سال ۱۳۸۴ تا سال ۱۳۸۷ روند واردات کشور صعودی بوده است. سپس در سال ۱۳۸۸ شاهد افت یک میلیارد دلاری واردات بودیم. بعد از آن به مدت دو سال یعنی در سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ مجددا واردات سیر صعودی گرفت اما نهایتا به دنبال نوسان‌های شدید نرخ ارز در کشور در سال ۱۳۹۱ حجم واردات کالا به کشور با افت مواجه شد. به طوری که میزان واردات از ۶۱.۷۸۶ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۰ به ۵۳.۳۴۸ میلیارد دلار در سال قبل رسید.

از سوی دیگر آمار مربوط به تجارت خارجی کشور در دوران هشت ساله ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی نشان می‌دهد که در این مدت بالغ بر ۱۵۶ میلیارد دلار کالا وارد کشور شد و متوسط سالانه واردات کالا در این دوره نیز به حدود ۱۹.۵ میلیارد دلار رسید. به این ترتیب می‌توان این طور مقایسه کرد که در دوران هشت ساله ریاست جمهوری احمدی نژاد واردات کالا به کشور از نظر ارزشی ۲.۵ برابر دوران ریاست جمهوری خاتمی شده است.

انتقادات به سیاست‌های کشور در حوزه واردات به ویژه متوجه سیاست‌ها و عملکرد وزارت بازرگانی سابق و وزارت تازه تاسیس صنعت، معدن و تجارت نیز بوده است. به طوری که وزیر صنعت، معدن و تجارت در آخرین سخنرانی خود در جمع خبرنگاران نیز به غلبه بخش بازرگانی بر صنعت بعد از ادغام دو وزارتخانه صنایع و معادن و بازرگانی اشاره و البته این موضوع را رد کرد. با این وجود غضنفری خیلی پیشتر نیز اذعان کرده بود که در مصاحبه‌های خود بیشتر از آنکه درباره صنعت و تولید حرف بزند مجبور شده تا درباره مسائلی مانند قیمت مرغ و گوشت و تخم مرغ اظهارنظر کند!

اما انتقادات به نبود نظارت روی واردات کشور از سال گذشته رنگ و بوی دیگری نیز به خود گرفت. آنجا که بحران ارزی به وجود آمده در کشور باعث شد تا قیمت ارز در بازار دو و حتی سه برابر شود. در شرایطی که قیمت ارز از ۱۲۲۶ تومان به ۲۵۰۰ و حتی ۳۰۰۰ تومان رسیده بود، خبر واردات خودروهای لوکس به کشور با ارز مرجع منتشر شد و انتقادات فراوانی را برانگیخت.

واردات این خودروها با ارز مرجع در حالی رخ می‌داد که بسیاری از مواد اولیه موردنیاز صنایع به دلیل اختصاص نیافتن ارز با مشکل واردات مواجه شده بودند. وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی اگرچه تاکنون و بعد از پایان عمر دولت دهم هنوز هم نام متخلفان ارزی را منتشر نکرده‌اند اما اظهارات اخیر رئیس کل بانک مرکزی بار دیگر ثابت کرد که حوزه واردات کشور از همیشه بی حساب و کتاب تر شده است.

نکته جالب اینجاست که همواره اعلام شده است که عمده واردات کالای کشور مربوط به واردات مواد اولیه و واسطه‌ای موردنیاز تولیدکنندگان و صنایع داخلی بوده است. با این وجود تازه‌ترین آمار بانک مرکزی حاکی از آن است که رشد بخش صنعت کشور در هشت سال گذشته با افت روبرو شده است. براساس آمار بانک مرکزی رشد صنعتی کشور از ۱۳.۶ درصد در سال ۱۳۸۴ به ۳.۷ درصد در سال ۱۳۹۰ کاهش یافته است. رشد صنعت در سال‌های ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸ نیز رشد‌های ضعیف ۲.۷ و ۵.۱ درصد را تجربه کرده است./ایسنا