اصلاح مصرف سوخت خودروهای داخلی گام بعدی جلوگیری از هدررفت سرمایه ملی

به گزارش زرین نامه؛ به نقل از مهندس نیوز، اجرای طرح سهمیه بندی، دستاوردهای بیشماری برای کشور به همراه داشته که مهمترین آن صرفه جویی 21 میلیارد دلاری در مدت زمانی است که این طرح اجرا شده است. هرچند تمام هزینه های اجرایی این طرح در مدت 15 روز بازگشته است، و کشور همچنان از ثمرات آن بهره مند است. بنابر برآوردهای صورت گرفته در صورتی که سهمیه بندی بنزین در کشور اجرا نمی شد مصرف بنزین به 120 میلیون لیتر در روز می رسید.

مصرفی که بخش عمده سرمایه های ملی را نیز با خود می بلعید، ولی همانطور که شاهدیم به رغم افزایش سالانه حداقل یک میلیون دستگاه خودرو و به همین میزان موتوسیکلت در کشور، مصرف روزانه بنزین در حد 62 میلیون لیتر باقی مانده است. طرح سهمیه بندی بنزین در واقع جلوی رشد شتابان مصرف بنزین را گرفت و آن را منطقی کرد، روندی که با اجرای قانون هدفمندی یارانه ها در 28 آذر 89 تکمیل شد.

با آغاز اجرایی شدن قانون هدفمندی یارانه ها از دی ماه 89، مصرف بنزین با کاهش چشمگیری مواجه شد و با ثبت مصرف روزانه51 میلیون لیتر در روز، روزهای نخستین سهمیه بندی را یادآور شد. در سال 90 نیز همانند سایر سالها، میزان مصرف بنزین در کشور افزایش یافت، ولی همچنان یکی از سالهای کم مصرف شناخته میشود، چراکه متوسط مصرف در این سال همانند سال 86 است که در آن نظام سهمیه بندی برقرار شد.

حجم واردات احتمالی بنزین بستگی به حجم مصرف این فرآورده در روزهای آینده و راه‌اندازی طرح‌های پالایشگاهی کشور دارد.در آینده بسیار نزدیک با بهره‌برداری از دو طرح پالایشگاهی تبریز و اصفهان تولید بنزین کشور چهار تا پنج میلیون لیتر افزایش خواهد یافت.

متوسط تولید روزانه بنزین در پالایشگاه‌های نفت و واحدهای پتروشیمی بین 64 تا 65 میلیون لیتر در روز است.متوسط مصرف بنزین در روزهای اخیر به 75 میلیون لیتر در روز رسیده است هم اکنون متوسط مصرف بنزین 10 میلیون لیتر بیشتر از متوسط تولید روزانه بنزین در کشور است.

سه علت اصلی افزایش مصرف بنزین، افزایش تعداد خودروها، افزایش نیافتن قیمت بنزین در دوره دوم هدفمندی یارانه ها و قاچاق این فرآورده به دلیل بالا بودن نرخ آن در کشورهای همسایه است.

قاچاق بنزین

سیاست های افزایش قیمت بنزین برای کنترل مصرف بنزین موثر واقع نشد و آخرین آمار حاکی از آن است که ظرف سال جاری میزان مصرف بنزین از 11.6 میلیارد لیتر گذشته که رشد 7.5 درصدی را نشان می دهد. این افزایش مصرف را می توان در کنار افزایش جذابیت برای قاچاق سوخت نیز توجیه کرد که همزمان با بالارفتن نرخ دلار، افزایش یافته است . در پنج ماهه سال جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل 44.5 درصد میزان تولید خودرو در کشور کاهش پیدا کرده است.

افزایش مصرف بنزین در حالی که تولید خودرو در کشور دچار کاهش بوده است، میتوان نتیجه آن باشد که بخشی از بنزین و سوخت کشور که اکنون مصرف آن رشد داشته، در داخل مصرف نشده و به طریقی از مرزها خارج می شود. با تفاوت قیمت دلار و ریال، جذابیت ازبین رفته برای قاچاق سوخت یک بار دیگر بازگشته است .با توجه به نرخ کنونی دلار، جذابیت برای قاچاق دوونیم برابر شده است. البته لازم بذکر است که امار قاچاق سوخت قبل و بعد از سهمیه بندی بسیار متفاوت است و سهمیه بندی گام بلندی در جلوگیری از قاچاق سوخت به حساب می آید. درخصوص رابطه افزایش قیمت سوخت و کاهش مصرف، «افزایش قیمت به صورت مقطعی می تواند موثر باشد، اما ثبات آن در طولانی مدت موجب می شود که مصرف کنندگان خود را با قیمت های جدید تطبیق داده و فشار اولیه را احساس نکنند.

از این روی ممکن است کاهش و صرفه جویی ای که در روزهای اول افزایش قیمت در کشور شاهد بودیم، در طول زمان از بین برود.» به هر حال دولت اعلام کرده است قصدی برای افزایش قیمت بنزین ندارد و همچنان مردم در سال جاری می توانند از همان سهمیه و قیمت های پیشین بهره ببرند و در عین حال نیز تاکید کرده که مشکلی در تامین بنزین نخواهیم داشت. اما اصل موضوع که مصرف و قاچاق سوخت است و سال هاست دولت های برای کنترل آن انواع نسخه ها را امتحان کرده اند، باقی است و همچنان این بیماری درمان نشده است و باز هم باید به دنبال راه جدیدتری بود.

مصرف بالای سوخت خودروها در ایران

این روز‌ها بحث سهمیه‌بندی بنزین دیگر به خودی خود مطرح نیست، بلکه بیشتر مردم‌درصدد دست یافتن به راهکار‌هایی هستند تا از طریق آن بتوانند مصرف بنزین خود را کاهش دهند. به عبارت دیگر، کاهش مصرف سوخت اینک هدف اصلی کسانی است که از خودرو شخصی برای تردد استفاده می‌کنند.

در کشورهای پیشرفته جهان این موضوع به اشکال گوناگون اعمال شده است. بسیاری از کارخانه‌های خودرو‌سازی با طراحی محصولاتی کم‌مصرف پاسخ مناسبی به تقاضای کنونی بازارهای جهانی داده‌اند. از فنلاند که به کشور بدون بنزین مشهور است نام می‌بریم که با تولید خودروهای هیدروژنی بر مساله کمبود سوخت فائق آمده است. در سایر کشورهای جهان نیز این مساله نمودی چشمگیر دارد، آمار نشان داده است که مصرف سوخت خودروهای داخلی نسبت به خودروهای خارجی تقریبا دو برابراست که مسئولان باید راه حلی برای این مشکل بیاندیشند.

- راهکار‌های کاهش مصرف سوخت خودروها در کشورهای پیشرفته جهان به اشکال گوناگون اعمال شده است.

1- طراحی و تولید خودروهای هیبریدی

طراحی و تولید خودروهای هیبریدی و یا خودروهای با سوخت غیر فسیلی در کشور جای تامل دارد، البته در این راستا شاهد انجام اقداماتی از سوی شرکت های خودروساز داخلی بوده ایم به طوریکه با رجوع به گفته ها ،این طور به نظر می رسد که در آینده نه چندان دور سمند هیبریدی وارد بازار می شود. چنانچه شرکت های بزرگ خودروسازی در داخل کشور در این راستا گام بردارند، مسلماً تاثیر محسوسی را بر امر کاهش مصرف سوخت خودروها تجربه خواهیم کرد.

ساده ترین نوع خودروهای هیبریدی شامل خودروهای میکرو هیبرید می شود. این دسته از خودروها هنگام توقف در پشت چراغ قرمز و سایر توقفگاه ها به صورت اتومات خاموش و روشن می شوند.ضمن آنکه طراحی و تولید خودروهای مزبور در مقایسه با سایر هیبریدها ، سرمایه گذاری هنگفتی را نمی طلبد. بهره گیری از خودروهای میکرو هیبرید به عنوان راهکاری جهت کاهش مصرف سوخت و نیز کاهش آلودگی هوا در سایر کشورها مورد توجه قرار گرفته است که البته هم اکنون استارت بهره گیری از این روش در ایران نیز زده شده است.

در ادامه از تاثیر غیر قابل انکار جایگزینی انرژی های مورد استفاده در خودروها با سایر انرژی ها از جمله انرژی الکتریکی باید سخن به میان آورد و گفت: جایگزینی این انرژی در خودروها خصوصاً در محدوده های شهری کمک شایانی را جهت کاهش مصرف سوخت در کشور می نماید.

در میان راهکارهای پیشنهادی می توان گفت که طراحی و تولید خودروهای میکروهیبریدی زمان کمتری را به منظور تحقق اهداف پیش بینی شده می طلبد.

لازمه تحقق این مهم در مرحله نخست نیازمند حرکت و ابراز نیاز شرکت های خودروساز به دانشگاه های کشور می باشد.

لازم است که در کنار استفاده از همه این راهکارها بر ارتقای سطح کیفی سوخت های مورد عرضه در جایگاه ها توجه شود.

2- کاهش وزن خودروها

یکی از مهم‌ترین چالش‌های قرن حاضر که توجه بسیاری از محققان صنایع مختلف بویژه صنعت‌خودرو را به‌سوی خود جلب کرده، کاهش مصرف سوخت خودروهاست.

کاهش مصرف سوخت به‌میزان تقریبی 3/0 تا 4/0 لیتر در هر 100کیلومتر، با کاهش وزنی حدود 100کیلوگرم در هر خودرو، قابل‌دستیابی است.

بدنه خودرو با دارابودن حداقل 40درصد از وزن هر خودرو، از پتانسیل بالایی برای کاهش وزن خودروها برخوردار است. راهکارهای کاهش وزن بدنه خودرو را در سه حوزه زیر می‌توان بیان کرد:

1-جایگزینی مواد دارای چگالی پایین بجای مواد دارای وزن مخصوص بالا، بدون کاهش استحکام و دوام بدنه خودروها نظیر استفاده از موادی نظیر آلومینیم، منیزیم، فولادهای استحکام بالا، فوم‌ها و یا انواع مختلف پلاستیک‌های ساده (تقویت‌نشده) و تقویت‌شده بجای فولاد معمولی.

2-اصلاح و بهینه‌سازی طراحی اجزا و مجموعه‌های بدنه خودروها (طراحی بدنه‌هایی با ساختار یک تکه، استفاده از چندین نوع ماده مختلف و طراحی بدنه‌هایی با ساختار فضایی از جنس آلومینیم).

3- بهینه‌سازی فرایندهای تولید و استفاده از تکنولوژی‌های نوین تولید، نظیر جوش لیزر، هیدروفرمینگ، پرسکاری داغ و...

3- کاربرد مواد نو در بدنه خودرو

هر 10درصد کاهش وزن خودرو منجر به حدود 7درصد کاهش مصرف سوخت می‌شود. لذا دستیابی به کاهش وزن هدف‌گذاری شده (40درصد) موجب حدود 28درصد کاهش مصرف سوخت خواهد شد. برای رسیدن به کاهش وزن هدف‌گذاری شده، مواد مختلفی به‌عنوان جایگزین فولادهای نرم معمولی، مطرح شده‌اند که عبارتند از: کامپوزیت‌های زمینه پلیمری با الیاف شیشه (GFRP) و کامپوزیت‌های پلیمری با الیاف کربن (CFRP) آلیاژهای منیزیم، آلیاژهای تیتانیم، آلیاژهای آلومینیم و فولادهای استحکام بالا.

از بین مواد فوق، فولادهای استحکام بالا که توسط AlSI و 35 کمپانی تولیدکننده فولاد در پروژه ULSAB معرفی شده‌اند، می‌تواند حدود 25درصد کاهش وزن همراه با کاهش قیمت را داشته باشد. پروژه دیگری که هم‌اکنون توسط شرکت‌های فولادسازی در حال اجراست، پروژه ULSAB-AVC است که حدود 36درصد کاهش وزن را به‌همراه کاهش‌قیمت امکان‌پذیر می‌سازد. این میزان بسیار نزدیک به هدف تعیین‌شده برای خودروهای آینده است.

استفاده از ورق‌ها و مقاطع آلومینیمی، کاهش وزنی حدود 50درصد را امکان‌پذیر می‌سازد، اما موجب افزایش‌قیمت می‌شود.

4- تولید ماده‌ای برای کاهش مصرف سوخت خودروها/ جلوگیری از استهلاک موتور

تولید ماده‌ای با پایه سیلیکون که استفاده از آن در خودرو علاوه بر کاهش مصرف سوخت موجب کاهش هزینه‌های تعمیرگاهی و کاهش آلاینده‌های ناشی از سوخت خودروها نیز می‌شود.

این ماده با عنوان مواد "آنتی شوکر" عرضه شده است و زمانی که در داخل وایر تزریق می‌شود میان وایر و شمع به صورت حایل قرار می‌گیرد ضمن آنکه از تخلیه شارژ باتری جلوگیری می‌کند.

افزایش راندمان حرکتی خودرو از دیگر قابلیت‌های این ماده است و این ماده همچنین از استهلاک موتور خودرو جلوگیری می‌کند و قادر است میزان مصرف سوخت را کاهش دهد.

پایه و اساس این ماده، پلیمری و از جنس سیلیکون است و از آنجایی که سیلیکون انتقال حرارتی پایینی دارد ماده آنتی شوکر از قابلیت عایق الکتریکی برخوردار است.

این قابلیت باعث می‌شود که در زمان داغ شدن خودرو، حرارت و دما به شمع و وایر دیرتر برسد و این قطعات دیرتر نیاز به تعویض داشته باشند از این رو موجب کاهش هزینه‌های تعمیرگاهی خواهد شد.