موافقان و مخالفان نمایش چهره حضرت عباس (ع) چه می‌گویند؟ + عکس

به گزارش زرین نامه؛ نمایش چهره حضرت عباس (ع)، حضرت قاسم، حضرت علی‌اکبر و علی اصغر ـ علیهما‌السلام ـ در فیلم «رستاخیز»، اثر احمدرضا درویش در جشنواره سی‌و‌دوم فیلم فجر، با مخالفت و موافقت گروه‌های گوناگون همراه شد و وضعیت نمایش چهره ایشان را در اکران سراسری با ابهام روبه‌رو ساخت، تا اینکه روز گذشته با فتوای یکی از مراجع، مبنی بر عدم حرمت نمایش چهره ایشان، ماجرا وارد فاز تازه‌ای شد.

پس از نمایش چهره حضرت عباس (ع) و فرزندان امام حسین (ع) و امام حسن (ع)، استفتای آیات وحید خراسانی، مکارم و نوری همدانی به میان آمد که برخی ‌آیات بر ‌نمایش ندادن چهره‌ها تأکید کردند.

در این باره، آیت‌الله وحید خراسانی در زمان نمایش چهره حضرت عباس (ع) در سریال مختارنامه، سخنان آتشینی گفتند که با همراهی دیگر مراجع، منجر به حذف سکانس نمایش حضرت عباس از این مجموعه شد و مراجع همچنان بر موضع پیشین تأکید دارند. در این زمینه حتی آیت‌الله مکارم در نامه‌ای که به تازگی منتشر شده، خطاب به رئیس سازمان سینمایی، نمایش چهره حضرت عباس (ع) را خط قرمز خوانده‌اند.

با این حال، این واکنش‌ها همچنان به مواضع مراجع تقلید و علما محدود نشده و برخی طلاب، گروهی از مداحان و همچنین برخی قشرهای مذهبی در یک سو به عنوان مخالفان نمایش چهره حضرت عباس و گروهی دیگر از همین قشر و نیز بیشتر سینماگران در سوی دیگر، خواستار نمایش چهره حضرت عباس (ع) شده‌اند که برای این خواسته‌شان استدلال‌هایی آورده‌اند که می‌توان این استدلال‌ها را بدون قضاوت در برابر حقانیتشان برشمرد.

مهم‌ترین استدلال‌های مخالفان برای ‌نمایش ندادن چهره حضرت اباالفضل (ع)، صورت انسانی یافتن ایشان است. مخالفان با اشاره به چهره‌سازی‌های معاصر از برخی پیامبران ـ نظیر آنچه در سریال یوسف پیامبر رخ داد ـ تأکید دارند از این پس‌ با نام بردن از حضرت اباالفضل، چهره ‌‌این بازیگر‌ به ذهن‌ها می‌آید و همین تصویر ذهنی ‌هر شخص نسبت به سقای کربلا ‌را فرو می‌ریزد.

همچنین آنان تأکید دارند که ازین پس شاید بازیگر این نقش،‌ ‌نقش‌های متفاوت‌ و منفی بازی کند و یا خطایی در زندگی داشته باشند و بدین شکل، تصویر ذهنی مردم از چهره حضرت عباس مخدوش شود؛ افزون بر همه اینها البته انتقاداتی نسبت به اصل این نمایش‌ها دارند، چرا که بنا بر روایات حضرت علی اکبر (ع) که چهره ایشان نیز در فیلم نمایش داده شده، چه در صورت و چه در سیرت، بیشترین شباهت را به حضرت محمد (ص) داشته‌اند و از این جهت، مخالفان تأکید دارند که هیچ بازیگری نمی‌تواند تداعی‌گر این چهره باشد. درباره نوع روایت عاشورا و اختلافاتی که میان روایت «رستاخیز» و روایت مقاتل مشهور وجود دارد، نیز اختلافاتی است که البته این تطابق در مرحله کنونی ناممکن است و تنها راه اصلاح اثر، ‌نمایش ندادن این فیلم چند ده میلیارد تومانی است که طبیعتاً از منطق به دور است.

اما سرانجام ‌روز گذشته، ‌نظر صریح آیت‌الله العظمی سیستانی، مرجع تقلید جهان تشیع نسبت به نشان دادن چهره ائمه و معصومین در فیلم‌های سینمایی در قالب یک استفتاء منتشر شد که این استفتاء؛ کاملاً متفاوت با نظر آیات وحید خراسانی، مکارم و نوری همدانی است؛ استفتائی که به همراه یک استفتاء دیگر، از یکی از عالی‌ترین روحانیون کشور، مبنای نمایش چهره حضرت عباس بوده و البته هنوز استفتاء دوم به دلایلی منتشر نشده است.

آیت‌الله سیستانی در پاسخ به اینکه «صورتگری و یا صحنه‌سازی از زندگانی محمد ـ صلی‌الله علیه و آله‌ ـ یا دیگر پیامبران گذشته و یا معصومین ـ علیهم السلام‌ ـ و یا هر راز و رمز مقدس تاریخی و نشان دادن آن‌ها بر پرده سینما و یا صفحه تلویزیون و یا تئا‌تر و غیره جایز است‌؟»‌ پاسخ دادند: «اگر اصل حرمت و بزرگداشت آنان رعایت شود و شخصیت مقدّس آنان را در اذهان مردم خدشه‌دار نکند، مانعی ندارد‌» و عملاً راه را بر ‌نمایش چهره نبسته‌اند.

دیگر موافقان نمایش چهره حضرت عباس (ع)، عدم برخورداری از مقام عصمت ایشان است. موافقان نمایش چهره قمر بنی هاشم تأکید دارند، هرچند ایشان فرزند حضرت علی (ع) و از مقربین درگاه الهی هستند، جزو چهارده معصوم نیست و به همین دلیل، نمایش چهره‌شان بدون اشکال است. همچنین تأکید می‌شود، ‌این میزان حساسیتی که برای ‌نمایش ندادن چهره ایشان ‌به خرج داده می‌شود، برای ‌نمایش ندادن چهره دیگر پیامبران ـ حتی پیامبران اولوالعزم ـ که دارای مقام عصمت هستند، ‌به خرج داده نشده است.

موافقان در برابر احتمال مخدوش شدن چهره حضرت عباس (ع) نیز تأکید دارند که با نقش‌آفرینی چهره‌ای چون آنتونی کوئین در نقش حضرت حمزه عموی پیامبر، نه تنها این نقش منفی نشد و تحت نقش‌آفرینی‌های دیگر کوئین که اتفاقاً برخی از آن‌ها منفی بوده، قرار نگرفت، بلکه منجر به نمایش چهره مثبتی از ایشان شد که در ذهن مخاطبان باقی است و در واقع تأکید دارند، لزوماً نمایش چهره یک بازیگر، منتهی به اثر منفی نخواهد شد.

موافقان همچنین می‌گویند، برای درک مخاطب غیرمسلمان، نمایش چهره حضرت عباس (ع) اجتناب ناپذیر است و نورانی کردن همه چهره‌ها در این فیلم، منجر به عدم درک تشیع و پیام قیام امام حسین (ع) برای یک مخاطب خارج از خاورمیانه که مسلمان نیز نیست، خواهد شد و از این حیث بر نمایش چهره‌ها تأکید دارند. در همین راستا به تعزیه نیز اشاره می‌شود که چهره حضرت عباس (ع) به طور کامل نمایش داده می‌شود و بازیگر نقش ساقی کربلا نیز در سایر ایام به زندگی روزمره می پردازد و تاکنون ثلمه ای از این ناحیه متوجه ساحت ایشان نشده است.

موافقان درباره اختلاف‌های میان این فیلم و اصل واقعه که در مقاتل آمده، نظیر نحوه شهادت حضرت علی اصغر (ع) و یا ماجرای عشق که دستمایه اثر قرار گرفته نیز تأکید کرده‌اند که فیلم در فضای سینمایی ساخته شده و در فضای سینما، تأکید بر مستند بودنِ مو به موی واقعه، ساخت اثر را دشوار می‌سازد. بخش اعظم سینماگران نیز به عنوان موافقان این اتفاق، عمدتاً با همین استدلال‌ها از نمایش چهره حضرت عباس (ع) دفاع می‌کنند.

اکنون باید دید در پایان ماجرا، تصمیم کنونی مبنی بر حذف یا نورانی کردن چهره‌ها در اکران سراسری شده تغییر خواهد کرد یا‌‌ آنچه در «مختارنامه» رخ داد، در‌ «رستاخیز» نیز تکرار خواهد شد؟! زمان طولانی برای مشخص شدن سرنوشت گران‌ترین اثر رونمایی شده سینمای ایران ‌نمانده است. /تابناک