شکسته بندی محلی، جایی که درد «بیماری» با درد «ندانم کاری» پیوند می خورد!

به گزارش زرین نامه؛ روز – داخلی – منزل شکسته بند محلی: یک قوطی روغن حیوانی، چند رول باند، سه چهار تکه چوب و نی، یک بالشت و دیگر هیچ... این ها کل وسایل طبابت «خاله خورشید» همان شکسته بند محلی روستا است که عده ای هنرش را ماحصل تجربه چند ساله و ارثیه خانوادگی با قدمت 90 ساله می دانند. مرد جوان که از درد مچ پا به خود می پیچد وارد اطاق می شود. خاله خورشید از او می خواهد روی زمین دراز بکشد. بعد در حالی که مچ پایش را با روغن چرب می کند، ناگهان با تمام قوا هیکلش را روی پای مرد جوان می اندازد تا به قول خودش مچ در رفته اش را جا بیاندازد! مرد جوان از زور درد فریاد می کشد.

روز – داخلی – مطلب پزشک: دکتر از قبل از مشاهده عکس ها از پارگی رباط صلیبی و تاندون مچ پا خبر می دهد و بعد از مشاهده عکس پارگی مینیسک را نیز را به آن اضافه می کند. یک عمل جراحی 6 ساعته، دردی که چند روز بعد از عمل هنوز التیام نیافته است، هزینه چند میلیونی عمل جراحی و عضوی که هنوز بهبودی و کارآیی اش مشخص نیست، ماحصل هنر نمایی و علم لدنی خاله خورشید است!  

امروزه در حالی که علم پزشکی در حال درنوردیدن مرزهای ناشناخته و گشودن افق های جدید در درمان انواع بیماری های مختلف است، عده ای از افراد که عمدتاً تجارب اسلاف و نیاکان خود را مایه کسب و کار خود قرار داده با سوء استفاده از عدم آشنایی مردم با علم پزشکی اقدام به طبابت در منزل و به خطر انداختن سلامت بیماران می کنند. این افراد که کوچکترین اطلاعاتی از آناتومی و ساختار بدن آدمی و عوارض ناشی از درمان های خودسرانه و ناقص ندارند، گاهی اوقات با طبابت های جاهلانه و دخالت های نابجا در امور پزشکی نه تنها به روند بهبودی بیمار کمکی نمی کنند بلکه در مواردی اقدامات آنها به تشدید بیماری، نقص و یا حتی قطع عضو بیماران منجر می شود. هر چند بعد از اجرای طرح تحول در نظام سلامت و کاهش چشمگیر هزینه های بیمارستانی ، شاهد افزایش مراجعات به بیمارستان ها بوده ایم ولی متاسفانه هنوز عده ی کثیری از بیماران به دلایل مختلف نزد این افراد مراجعه می کنند که همین امر باعث ادامه حیات صنفی «جماعت شکسته بند» شده است تا جایی که برخی از آنها اقدام به چاپ کارت ویزیت و حتی انتشار آگهی در فضای مجازی و شبکه های اینترنتی نیز نموده اند!

شکسته بند محلی کیست؟

امروزه در کنار طب جدید که اساس آن بر تحقیقات و مشاهدات علمی و استفاده از تکنولوژی نوین است افرادی تحت «عنوان شکسته بند محلی» یا «حکیم» دستی بر درمان بیماری ها به ویژه مشکلات سیستم حرکتی دارند که بدون داشتن مدرک یا حتی سواد خواندن و نوشتن اقدام به درمان شکستگی ها، در رفتگی ها و ضرب دیدگی ها می کنند. ابزارهای تشخیصی در دست این درمانگرها عموماً در حد دیدن و لمس کردن و در نهایت حدس زدن است! برای درمان یا کاهش درد هم معمولاً موادی را به صورت ضماد ( مخلوط هایی از فرآورده های گیاهی و گاهی حیوانی) بر روی محل آسیب می گذارند. روغن محلی، زرده تخم مرغ، زرد چوبه، خرما و برنج از این دسته مواد هستند. در پایان نیز بعد از جا انداختن عضو یا مرتب کردن استخوان های شکسته، معمولا با استفاده از یک تکه پارچه و چند تکه نی اندام آسیب دیده محکم می بندند.

گرچه استفاده از این روش ها در سال های گذشته به دلیل فقدان پزشک و امکانات خاص، متداول بود و تا حد زیادی مشکلات ناشی از شکستگی ها و ضرب دیدگی ها را مرتفع می ساختند، ولی اصرار بر استفاده از این شیوه های سنتی در عصر حاضر که تکنولوژی نوین و پیشرفته در اختیار بشر است، هیچ توجیه منطقی ندارد. 

در حقیقت وقتی علم پزشکی می تواند با استفاده از روش های تصویربرداری نوین مانند رادیوگرافی ساده، سی تی اسکن، ام آر آی، اسکن هسته ای، سونوگرافی و ... کوچکترین تغییرات در بافت های عمقی بدن را شناسایی کند، دلخوش کردن به حدسیات و قدرت لاسمه شکسته بند محلی در تشخیص عمق و شدت ضایعه و درمان بر اساس حدس و گمان، امری غیر منطقی  و نابخردانه به نظر می رسد. 

جالب اینکه برخی از این افراد مدعی هستند در روند کسب تجارب پزشکی شان، ابتدا از درمان حیوانات آغاز کرده اند! اولین بار از شکسته بندی گوسفند شروع کردم وقتی که چوپان بودم بعضی از گوسفندان به دلایل مختلف دچار شکستگی در استخوان می شدند و بنده با یک تکه پارچه شکسته بندی ها را می بستم و بعد از مدتی که آنها را باز می کردم شاهد بهبود در استخوان شکسته بودم. شکسته بند محلی دیگری در روستا داشتیم  برای کسب تجربه بیشتر به او مراجع می کردم و کم کم در این حرفه توانایی های لازم را کسب کردم! ( توضیحات یکی از شکسته بند های استان های غربی کشور) 

دلایل مراجعه افراد نزد شکسته بند های محلی

بدون شک دلایل متعددی در علل مراجعه بیماران نزد این افراد متصور است که در وهله اول می توان به فقدان سواد اطلاعاتی خانواده ها و نا آگاهی از عوارض و خطرات درمان های نابجا و اشتباه اشاره کرد. از سویی شلوغی مراکز درمانی، کمبود پزشک به ویژه پزشک متخصص در مناطق روستایی کشور، در کنار روش های درمانی ساده این افراد، عدم نیاز به عکسبرداری و سایر روش های تشخیصی مدرن، سرعت عمل بالا، هزینه بسیار کم در مقایسه با درمان کلاسیک  و عدم استفاده از داروهای شیمیایی، از دلایل عمده مراجعه افراد نزد شکسته بند های محلی و سنتی محسوب می شوند. 

دردمندانه دامنه فعالیت و حدود و ثغور وظایف این افراد نیز مشخص نیست و در مقاطعی از انجام وظایف بهیار، پرستار، پزشک و حتی پزشک متخصص ابایی ندارند. از جا انداختن اعضای در رفته و پیچ خورده ، آتل و گچ گرفتن اعضای شکسته، باز کردن گچ، بخیه و ختنه، گرفته تا اعمال جراحی سرپایی، کار گذاشتن سوند، حجامت، گذاشتن باد کش، زالو درمانی، خدمات دنتال و دندانپزشکی و ... با این وضعیت شاید در آینده شاهد پیوند اعضا، کار گذاشتن پلاتین و اعمال جراحی سنگین نیز توسط این افراد در منازل شان باشیم! 

قانون در خصوص دخالت در امور پزشکی چه نظری دارد؟ 

بدون شک دخالت غیر مجاز در امور پزشکی فی نفسه جرم می باشد و اقدام به آن همواره مستلزم جعل اسناد یا تاسیس مطب و آزمایشگاه و ... نمی باشد و هر گونه اقدام به طبابت توسط افراد غیر بر اساس قانون جرم محسوب می شود. 

دکتر جعفری رئیس نظام پزشکی یکی از شهرهای شمالی کشور معتقد است: همه ساله تعدادی از هموطنان مان در مراجعه به افراد شکسته بند محلی دچار عوارض و حتی نقص عضو می شوند ولی کمتر دیده شده که از این افراد شکایت کنند. چرا که گاهی اوقات اثرات این درمان های نابجا در سال های بعد ظاهر می شوند. در واقع شکایت نکردن مردم از این افراد بعد از ایجاد نقص عضو یا عوارض جدی از مهم ترین مشکلات حوزه درمان و پزشکی است. هر چند تا کنون چندین پرونده در این خصوص داشته ایم که منجر به صدور رای و بازداشت این افراد شده است. اما متاسفانه بعد از تحمل جزای قضایی و رهایی از زندان، اقدامات درمانی و طبابت خود را از سر گرفته اند!

تشخیص تصادفی و درمان شانسی

دکتر حمید احمدی رئیس یکی از بیمارستان های جنوب کشور نیز در این خصوص می گوید: بدون شک درمان هر عارضه در وهله نیاز به تشخصیص صحیح و اصولی دارد. متاسفانه افرادی که امروزه اقدام به طبابت و درمان برخی از شکستگی ها و دررفتگی ها می کنند، به هیچ کدام از وسایل و تجهیزات تشخیصی مجهز نیستند و تشخیص ضایعه توسط این افراد عمدتاً از روی حدس و گمان و در برخی موارد کشیدن دست روی عضو آسیب دیده صورت می گیرد. در صورتی که شکستگی ها، در رفتگیها و ... هر کدام علامت و نشانه خاص خود را دارند و در کنار یک شکستگی ساده امکان پاره شدن شریان یا تاندون و ... وجود دارد که علاوه بر مرمت استخوان شکسته یا عضو ضرب دیده، درمان جانبی نیز نیاز است. ایشان دلایل مراجعه بیماران به شکسته بند های محلی را هزینه پائین، اعتماد مردم به این افراد و گاهی سوء استفاده از احساسات مذهبی عنوان کرد و گفت: با وجود کاهش هزینه های بیمارستانی بعد از طرح تحول،  متاسفانه هنوز عده ای از افراد برای درمان عوارض ناشی از شکستگی ها، در رفتگی ها و ضرب دیدگی ها به ویژه بعد از تصادفات و صدمات ورزشی نزد این افراد مراجعه می کنند که بسیار خطر ناک است و در مواردی حتی شاهد قطع عضو به دلیل درمان نابجا توسط این افراد نیز در این بیمارستان بوده ایم. 

سخن پایانی 

سلامتی و تندرستی را می توان بالاترین و برترین نعمت خالق بشر نامید که ذات اقدسش به انسانها عطا فرمود. قدر دانستن لحظه به لحظه تندرستی ، غنیمتی است برای خوب زندگی کردن ، سالم زیستن و امید داشتن به آینده ای پویا و هدفمند.

در همين حال ، خداوند متعال نعمت های فراوانی برای حفظ نعمت سلامتی و جان با ارزش در دسترس انسان قرار داده تا با استفاده صحیح و کامیابی از آنها ، تندرستي خود را تامین كند و با جریان خوش زندگی همراه شود. از سویی بیماری و از دست رفتن بخشی سلامتی نیز امری اجتناب ناپذیر است و همه افراد در طول حیات شان دچار ناراحتی ها و گرفتاری جسمی می شوند. اما نوع برخورد با بیماری و انتخاب مسیر صحیح در درمان آن از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه با وجود احداث مراکز درمانی در اکثر شهر ها و روستاها و دسترسی به امکانات درمانی و ارتباطی، مراجعه به افراد سنتی و بومی به منظور درمان شکستگی ها و جراحت های شدید منطقی به نظر نمی رسد. شاید روزی بر طرف کردن خلاء های قانونی در برخورد با افرادی که بدون طی کردن مدارج علمی اقدام به طبابت و به خطر انداختن سلامت مردم می کنند و تصمیم گیری منطقی مردم جامعه در نه گفتن به شیوه های درمانی غیر منطقی و قدیمی بتوانند در خاتمه دادن به حیات صنفی این درمانگر های نا آگاه به علوم پزشکی موثر باشند.

گزارش: وحید حاج سعیدی

انتهای پیام/