استراتژی ترامپ؛ حفظ برجام در حالت تعلیق

به گزارش زرین نامه به نقل ازرویداد۲۴؛ هفته گذشته دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده آمریکا برای سومین بار توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 را تأیید و امضا کرد. تصمیمی که البته این بار تا سر حد پایان و خروج از برجام هم پیش رفته بود.

اما با فشار متحدان آمریکا به‌ویژه در اتحادیه اروپا و همچنین مجامع بین‌المللی ازجمله سازمان ملل متحد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی او در نهایت مجبور شد تا برای سومین بار پایبندی جمهوری اسلامی ایران به برجام را تأیید کند که این خود به گفته حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران موفقیتی برای حقوق محسوب می‌شود؛ چراکه ترامپ باوجود تمام وعده‌ها و اقدامات در پاره کردن و خروج یک‌طرفه از برجام ناتوان است.

بااین‌حال باید پذیرفت که این موفقیت و پیروزی هم مقطعی است چراکه ترامپ ثابت کرده به هیچ قاعده و قانونی پایبند نیست و می‌تواند به ناگاه تصمیمی را اتخاذ کند که از هم‌حزبی‌ها و مردم آمریکا تا نظام بین‌الملل را در شوک فرو برد.

به همین دلیل باوجود تأیید بار آخر برجام توسط ترامپ، تردیدها در ارتباط با آینده این توافق فروکش نکرده و نگرانی‌ها همچون یک سال گذشته که او قدم به کاخ سفید گذاشته است پابرجا است. به‌ویژه آنکه ترامپ تهدید کرد که این بار آخر است که برجام را برای یک 120 روز دیگر تأیید می‌کند مگر آنکه تغییرات مورد نظرش ازجمله دائمی کردن تحدیدهای فعالیت هسته‌ای و اعمال محدودیت بر ارتباط با برنامه موشکی، فعالیت‌های منطقه‌ای و اقدامات حقوق بشری ایران در توافق هسته‌ای اعمال شود.

این در حالی است که نه جمهوری اسلامی ایران و نه سایر طرف‌های مذاکرات هسته‌ای یعنی سه کشور اروپایی آلمان، بریتانیا و فرانسه به‌علاوه چین و روسیه قائل به اعمال تغییر در توافق هسته‌ای کنونی نیستند.

بر این اساس اینکه خواسته ترامپ برای اعمال تغییرات در برجام محقق شود نزدیک به صفر است هر چند در عالم سیاست و دیپلماسی هیچ امری مطلق نیست. بااین‌حال شواهد و قرائن کنونی حکایت از آن دارد که اتفاقی نظری برای اینکه به این توافق بندهای تازه‌ای اضافه شود وجود ندارد که همین امر نگرانی‌ها در ارتباط با تصمیم ترامپ پس از پایان دوره 120 روزه کنونی را افزایش می‌دهد؛ اینکه شاید این توافق برای بار چهارم شانس تمدید شدن توسط رئیس‌جمهوری کنونی را نداشته باشد.

برپایه همین نگرانی بود که دو روز پیش جان لیهای – مدیر ارشد فروش شرکت هواپیماسازی ایرباس – برآورد کرد که تحویل هواپیماهای ایرباسی که در قراردادهای پسابرجامی با ایران منعقد شده بود، ممکن است با تأخیر انجام شود. او همچنین اضافه کرد تا زمانی که ایران پرداخت‌های پیش سفارش خود را تکمیل نکند، ایرباس در ساخت و تولید هواپیما برای ایران محتاطانه عمل خواهد کرد.

این اظهارات که ناشی از نگرانی از آینده نامشخص برجام بود حکایت از آن داشت که این غول بزرگ هواپیماسازی جهان همچنان حاضر نیست به‌صورت فاینانس با ایران همکاری کند و جمهوری اسلامی باید همچون سه خرید قبلی پول خرید هواپیما را نقداً پرداخت کند؛ امری که چندان در صنعت هوایی معمول نیست.

بر این اساس به نظر می‌رسد که تهدیدهای ترامپ سبب شده است که همانند دو سالی که از عمر توافق هسته‌ای می‌گذرد جمهوری اسلامی ایران نتواند بهره‌برداری و دستاورد حداکثری را از توافق هسته‌ای داشته باشد.

این همان خواسته‌ای است که شاید اکنون مطلوب دونالد ترامپ باشد؛ خواسته‌ای که هم برجام باقی بماند و هم ایران از آن بهره نبرد. چراکه احتمالاً او دیگر به این نتیجه رسیده که امکان خروج یک‌طرفه از برجام وجود ندارد و اگر وجود داشته باشد هزینه این خروج بسیار سنگین و تماماً پای آمریکا نوشته خواهد شد.

ازاین‌رو به نظر می‌رسد روشی کم‌هزینه‌تر در دستور کار قرار گرفته است؛ روش در تعلیق نگاه داشتن برجام با هدف بی‌اثر کردن آن تا کم‌کم خود جمهوری اسلامی به این نتیجه برسد دیگر ماندن در این توافق نمی‌تواند تأمین‌کننده منافع اش باشد و از آن اعلام خروج کند.

بنابراین رویکرد پیش گرفته شده در قبال برجام از سوی ترامپ می‌تواند به‌نوعی تله‌ای باشد برای ایران. اما اگر در حالت تعلیق نگاه داشتن برجام تله‌ای برای ایران باشد شاید گیر افتادن در آن مفیدتر از ادامه دادن با این روش و منش باشد.

این مسئله را باید مد نظر داشت که حفظ برجام در شرایط کج دار و مریز کنونی نمی‌تواند حداکثر منافع را برای ایران تأمین کند.

ازاین‌رو همان‌طور که روزی در نظام جمهوری اسلامی یک‌صدا با امضای برجام و پایبندی به آن موافقت شد ضروری است تا برای پایبندی ایران به برجام هم سقفی تعیین شود و به طرف‌های مقابل گوشزد شود که تهران قرار نیست تحت هر شرایطی پای برجام بماند و اگر قرار باشد این شرایط تعلیق و کما ادامه یابد بخشیدن عطای برجام به لقایش مطلوب‌تر است.

انتهای پیام/