روز مادر، نمودی از عمری در خدمت مادر / مهمترین حقوق مادر بر فرزندان

به گزارش زرین نامه؛ نقش و جایگاه والدین از نگاه دین بسیار خطیر می باشد. احادیث فراوانی درباره حقوق، احترام، نیکی و احسان به مادر وارد شده که مسولیت فرزندان را چند برابر می کند. جبران زحمات مادر و بجای آوردن حقوق او کاری است‏بس مشکل، روز تولد حضرت زهرا س روز زن و مادر نامیده شده تا بهانه ای برای تقدیر از مادران باشد.

بهشت زیر پای مادران است

پیامبر اکرم صل الله علیه و آله و سلم می فرمایند: «الجنة تحت اقدام الامهات ؛ بهشت زیر پای مادران است .» (1)

بزرگترین واجب

امیرمؤمنان علی علیه‏السلام نیز می‏فرمایند: «نیکی کردن به پدر و مادر، بزرگ‏ترین واجب است» (2)

اهمیت و شرافت مادر در کلام امام خمینی (ره)

«حقوق مادران را نمی‏توان شمرد و نمی‏توان به حق ادا کرد. یک شب مادر نسبت به فرزندش از سال‏ها عمر پدر متعهد ارزنده‏تر است. تجسم عطوفت و رحمت در دیدگان نورانی مادر، بارقه رحمت و عطوفت ربّ العالمین است. خداوند تبارک و تعالی قلب وجان مادران را با نور رحمت ربوبیّت خود آمیخته، به گونه‏ای که وصف آن را کسی نمی‏تواند بکند.... اینکه در حدیث آمده که: بهشت زیر قدم‏های مادران است، یک حقیقت است و اینکه با این تعبیر لطیف آمده است، برای بزرگی عظمت آن و هشیاری به فرزندان است که سعادت و جنت را در زیر قدم آنان و خاک پای مبارک آنان جست‏وجو کنید و حرمت آنان را نزدیک حرمت حق تعالی نگه دارید و رضا و خشنودی پروردگار سبحان را در رضا و خشنودی مادران جست‏وجو کنید». (3)

عظمت مقام مادر از دیدگاه آیت الله جوادی آملی

«یک سلسه مسؤولیت‏های پرورشی به عهده مادر است که مرد از آن محروم است. زن حداقل سی ماه یک‏سری مسؤولیت‏هایی دارد که مرد ندارد. در این سی ماه که کودک مستیقما از مادر تغذیه می‏کند، مادر مسؤول حفظ دو نفر است؛ یکی برای خود و دیگری برای کودک. آیا این عظمت زن نیست؟ این مسؤولیتی نیست که ذات اقدس الهی به زن داده است که به زن فرمود: مسؤولیتت در حفظ اندیشه‏ها، افکار و عقاید بیش از مرد است. تو مسؤول دو نفری. از این رو مواظب افکار و اندیشه هایت باش؛ زیرا که بسیاری از مسائل، از راه اندیشه به فرزند می‏رسد» (4)

حقوق مادر بر فرزندان

امام سجاد علیه السلام در مورد حق مادر می فرمایند: حق مادرت آن است که بدانی، او تو را حمل کرد به گونه‏ای که هیچ کس، دیگری را چنین حمل نمی‏کند و از شیره جانش به تو بخشید که هیچ کس به دیگری نمی‏بخشد . و با تمام وجودش از تو نگهداری کرد و برایش مهم نبود که خودش گرسنه بماند و به تو غذا بدهد، خود تشنه باشد و به تو آب بیاشامد، خودش برهنه باشد و به تو لباس بپوشاند، خودش در مقابل آفتاب باشد و تو را زیر سایه نگهدارد، از خواب خود به خاطر تو چشم بپوشد . او تو را از گرمای تابستان و سرمای زمستان حفظ کرد . [مادر همه این رنجها را تحمل کرد،] تا تو برای او باشی . تو توانایی شکرگزاری از مادرت را نداری، مگر با یاری و توفیق خداوند متعال .»

امام سجاد علیه السلام در عمل نیز چنین بود و با مادرش خوشرفتاری کرده و حقوق وی را کاملا مراعات می‏نمود . طبرسی می‏نویسد: هنگامی که از آن حضرت پرسیدند: تو که از نیکوکارترین مردم نسبت‏به مادرت هستی، چرا با او سر یک سفره نمی‏نشینی؟ امام فرمود: «اخاف ان یسبق یدی الی ما سبقت عینها الیه فاکون قد عققتها (7); می‏ترسم دستم به غذایی پیشی گیرد که پیش از آن چشم مادرم به سوی آن رفته [و می‏خواهد بردارد] و به همین مقدار نافرمانیش کرده باشم .»

آنچه از روایات برمی‏آید این است که جبران زحمات مادر و بجای آوردن حقوق او کاری است‏بس مشکل، اما باید تا حد توان در این زمینه تلاش نمود .
در اینجا به مهمترین حقوق مادر اشاره می‏کنیم:

1- نیکی و احسان

خداوند متعال می‏فرماید: «وقضی ربک ا لاتعبدوا الا ایاه وبالوالدین احسانا اما یبلغن عندک الکبر احدهما او کلاهما فلا تقل لهما اف ولاتنهرهما وقل لهما قولا کریما» (9); «و پروردگارت فرمان داده: جز او را نپرستید! و به پدر و مادر نیکی کنید! هرگاه یکی از آن دو، یا هر دوی آنها، نزد تو به سن پیری رسیدند، کمترین اهانتی به آنها روا مدار! و آنها را از خود مران و بزرگوارانه با آنها سخن بگو! »

2- قدر شناسی

خداوند متعال می فرماید«ان اشکر لی ولوالدیک‏» (12); «شکر مرا بجاآور [که خالق و منعم اصلی تو هستم] و از پدر و مادرت قدردانی کن .»

هنگامی که از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در مورد قدردانی از مادر سؤال شد، آن حضرت فرمود: «هیهات! هیهات! که بتوانی حق مادر را ادا کنی . هر آینه اگر به اندازه ریگهای بیابان عالج [صحرائی در عربستان] و دانه‏های باران به مادر خدمت کنی و از وی قدردانی کرده و بنده‏وار در پیش او بایستی، این همه خدمات تو به اندازه زحمات وی در هنگامی که در رحم او بودی و سنگینی تو را تحمل می‏کرد نخواهد بود. (14) »

3- نگاه مهرآمیز

ابوذر می‏گوید: از رسول گرامی اسلام شنیدم که فرمود: «النظر الی علی بن ابیطالب عبادة والنظر الی الوالدین برافة ورحمة عبادة والنظر فی الصحیفة - یعنی صحیفة القرآن - عبادة والنظر الی الکعبة عبادة (16); نگاه به علی بن ابیطالب عبادت است . نگاه مهرآمیز به پدر و مادر عبادت است . نگاه به صحیفه - یعنی صحیفه قرآن - عبادت است . نگاه به کعبه عبادت است .»

4- بدست آوردن رضایت پدر ومادر

اویس قرنی از معدود یاران پیامبر صلی الله علیه و آله می‏باشد که در زهد و تقوی به درجات بلندی نائل شد.

هنگامی که اویس در یمن بود، شتربانی می‏کرد و مادر پیری داشت که تحت تکفل او بود . او با اینکه علاقه شدیدی به وجود گرامی رسول‏الله صلی الله علیه و آله داشت، هیچ‏گاه نتوانست پیامبر را از نزدیک زیارت کرده و به نظاره آن سیمای ملکوتی بنشیند . در یکی از روزها که اشتیاق دیدار سرور کائنات در وجودش به شدت شعله‏ور گردید، از مادرش اجازه خواست تا به سرزمین حجاز آمده و حضرت رسول صلی الله علیه و آله را زیارت نماید، مادرش به او گفت: پسرم! به دیدار آن حضرت برو و هرگاه پیامبر صلی الله علیه و آله در مدینه نبود، بیش از نصف روز در آنجا توقف نکن! اویس با زحمت فراوان فاصله بین یمن و مدینه را پیمود و به شهر پیامبر صلی الله علیه و آله رسید، اما با کمال ناباوری شنید که: پیامبر صلی الله علیه و آله در شهر مدینه حضور ندارد .

چون بیش از نصف روز فرصت نداشت و به والاترین هدف خود که فیض حضور پیامبر صلی الله علیه و آله بود، نائل نشد، به مسلمانان حاضر در مدینه اظهار داشت: سلام مرا به حضرتش برسانید و بگوئید که مردی به نام اویس از یمن به زیارت شما آمده بود و چون از مادرش اجازه توقف بیشتری نداشت، با کمال ناراحتی به وطن خود مراجعت نمود .

بعد از مدتی، پیامبر صلی الله علیه و آله به خانه بازگشت و فرمود: «تفوح روائح الجنة من قبل قرن، واشوقاه الیک یا اویس القرنی، الا ومن لقیه فلیقرئه منی السلام (18); نسیم بهشتی از سوی منطقه قرن می‏وزد، آه! چه قدر به دیدار تو مشتاقم، ای اویس قرنی! [ای مسلمانان!] هر کس او را دید سلام مرا به او برساند .»

5- پس از مرگ

الف- زیارت مزار مادر : پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «من زار قبر والدیه او احدهما کل جمعة فقرا عندهما یس غفر الله له بعدد کل حرف منها(20); هر کس قبر پدر و مادرش یا یکی از آنها را در هر جمعه زیارت کند و در کنار مزار آنان سوره یس بخواند، در مقابل هر حرفی که از این سوره می‏خواند، خداوند آمرزشی نصیب او می‏فرماید .»

ب- قرائت قرآن : امام صادق علیه السلام به فرزندان صالح توصیه فرمود که: «قرائة القرآن فی المصحف تخفف العذاب عن الوالدین ولو کانا کافرین (21); قرائت قرآن از روی مصحف، از عذاب پدر و مادر می‏کاهد، گرچه آنان کافر باشند .»

ج - انجام اعمال نیک به نیت مادر: یامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: «سید الابرار یوم القیامة رجل بر والدیه بعد موتهما (22); سرآمد و سرور ابرار در روز قیامت کسی است که بعد از مرگ پدر و مادرش برای ایشان احسان و نیکی کند .» / حوزه

انتهای پیام/م