رئیس جمهورها با هدیه ها چه می کنند؟

جنجال پیش آمده بر سر هدیه‌هایی که مهمانان خارجی کشورهای مختلف برای محمود احمدی‌نژاد در طی دوران هشت ساله ریاست جمهوری‌اش می‌آوردند، هر روز ابعاد تازه‌ای به خود می‌گیرد و تمام نگاه‌ها به ساختمان لادن دوخته شده که ببینند سرانجام سرنوشت ۲۲۸۳ قلم هدیه‌ای که احمدی‌نژاد طی این هشت سال گرفته است چه می‌شود.

به گزارش زرین نامه؛ در ایران قانون متقن و واضحی برای سرنوشت و مالکیت هدیه‌هایی که برای روسای جمهور آورده می‌شود وجود ندارد. البته در هیچ کشوری هم هدیه گرفتن و هدیه دادن بر اساس قانون برای روسای جمهور ممنوع اعلام نمی‌شود با این حال عرف به وجود آمده بر این است که به دلیل بالا بودن تعداد و میزان ارزش این هدیه‌ها، سران کشور با برپایی موزه‌هایی این هدیه‌ها را به رسم یادبود برای آیندگان نگه می‌دارند.

محمود احمدی‌نژاد با این حال از‌‌‌ همان ابتدا مانند تمام تغییراتی که در عرف و ساختار‌ها ایجاد کرد، عرف موجود در خصوص هدیه‌های ریاست جمهوری را نیز شکست و اعلام کرد این هدیه‌ها را برای انجام اقدامات خیریه به حراج می‌گذارد. این روز‌ها که بیشتر از هر زمانی بحث پول و منابع مالی برای دانشگاه ایرانیان و تشکیل جلسات ساختمان لادن و احتمالا برنامه ریزی یاران احمدی‌نژاد برای بازگرداندن او به عرصه قدرت در رسانه‌ها مطرح است، شایعاتی نیز مبنی بر اینکه قرار است هدایای باقی مانده نیز برای تامین هزینه دانشگاه ایرانیان به حراج گذاشته شود مطرح می‌شود.

هر چه باشد تعداد این هدایا و همچنین ارزش مالی آن‌ها به قدری هست که افکار عمومی را وادارد از رسانه‌ها بخواهند پیگیر این ماجرا بوده و از مسئولان بپرسند آیا استفاده شخصی و یا فروش این هدیه‌ها قانونی است یا نه. قانون اما در این زمینه حرفی می‌زند و عرف چیز دیگری می‌گوید. بر اساس قانون، که ریس جمهور پیشین نیز همین را مطرح می‌کند، این هدیه‌ها متعلق به محمود احمدی‌نژاد است و می‌تواند آن‌ها را به حراج بگذارد و به عنوان بیت المال مطرح نیستند اما عرف و رویه معمول این بوده که این هدیه‌ها برچسب اموال و دارایی نهاد ریاست جمهوری را می‌خورند و برای تشکیل موزه به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران سپرده می‌شوند.

بر همین اساس نیز آیت الله هاشمی رفسنجانی موزه‌ای را در زادگاه خود ایجاد کرد و هدیه‌ها را برای نمایش در آنجا قرار داد و سید محمد خاتمی نیزاین هدایا را در موزه سعد آباد قرار داد. احمدی‌نژاد اما بیشتر از اینکه به فکر موزه باشد، به فکر استفاده از این هدایا در راه اهداف بعدی است.

کشوری که دریافت هدیه توسط رییس جمهورش ممنوع است

اما در دیگر کشور‌ها چه اقداماتی در این زمینه انجام می‌دهند و معمولا روسای جمهور با هدیه‌های دریافتی چه می‌کنند؟ منابع زیادی در خصوص اینکه هر کشور چه قانونی برای دریافت هدیه دارد در دست نیست اما بر اساس عرف دیپلماتیک این درست نیست که رهبر و یا رییس جمهور کشوری هدایایی را که رهبران و روسای جمهوری سایر کشور‌ها به رسم ادب و احترام برای او می‌آورند قبول نکند. حتی در ایالات متحده نیز که بر اساس قانون دریافت هدیه از سوی روسای جمهور ممنوع است، کنگره با مصوبه‌ای به نوعی این قانون را دور زده و توانسته به روسای جمهور این اجازه را بدهد که عرف دیپلماتیک را رعایت کرده و از دیگر رهبران دنیا هدیه دریافت کنند.

بر اساس بخش نهم ماده یک قانون اساسی ایالات متحده، دریافت هدیه از مقامات خارجی توسط تمام دولتمردان ایالات متحده، بدون موافقت کنگره ممنوع است. دریافت هدیه از مقامات خارجی توسط کارمندان فدرال و رییس جمهور ایالات متحده تا حد زیادی تحت نظر قانون «هدایای خارجی و تزئینات» سال ۱۹۶۶ و قانون بعدی آن در سال ۱۹۷۷ انجام می‌گیرد.

کنگره در این دو قانون به کارمندان فدرال اجازه داده است که هدایایی که از رهبران خارجی را دریافت می‌کنند را، به شرط آنکه ارزش این هدیه از مقدار تعیین شده توسط «اداره خدمات عمومی» تجاوز نکند، نزد خود نگهدارند. هدایای رسمی خارجی که ارزشی بالا‌تر از میزان ارزش تعین شده توسط این اداره را داشته باشد به عنوان هدیه دولت‌ها به ملت امریکا تلقی شده که اگر فرد بخواهد هدیه را نزد خود نگهدارد باید آن را بر اساس ارزشی که دارد، از این اداره خریداری کند. در عین حال «واحد هدایای کاخ سفید» نیز هدایای دریافت شده توسط رییس جمهور و بانوی اول را در نزد خود حفظ نمی‌کند و این قانون برای هدایای رییس جمهور نیز صدق می‌کند.

هدایایی که رییس جمهور و بانوی اول از هدیه دهندگان داخلی یعنی امریکایی دریافت می‌کنند، هدایایی به حساب می‌آید که به شخص آن‌ها اعطا شده و نیازی نیست که برای نگهداری از این هدایا آن‌ها را از اداره تعیین شده خریداری کنند و در واقع جزء دارایی‌های شخصی رییس جمهور به حساب می‌آید.

بر اساس همین قانون است که دریافت هدیه خوراکی و یا عطر به دلیل حفاظت از جان رییس جمهور و بانوی اول ممنوع است و سالانه نیز لیستی از هدایای دریافت شده توسط این دو در نشریات به چاپ می‌رسد تا مردم آمریکا با هدایایی که رهبران کشورهای خارجی برای رهبر کشورشان آورده‌اند آشنا شوند. با این حال اگر رییس جمهور مایل باشد هدایای خارجی را نزد خود نگهدادر علاوه بر اینکه باید هدیه را از اداره خدمات عمومی خریداری کنند، بلکه باید مالیات این خرید را نیز بپردازند.

هدایایی که متعلق به گیرنده نیست

با این همه قانون سختگیرانه، رییس جمهور با هدایایی که خودش از آن‌ها نگهداری نمی‌کند، چه می‌کند؟ بیشتر هدایای خارجی که رییس جمهور و یا بانوی اول آن‌ها را در نزد خود نگه نمی‌دارند، توسط واحد هدایا به بایگانی ملی فرستاده می‌شوند تا به بخشی از کلکسیون «موزه کتابخانه ریاست جمهوری» تبدیل شود. میزان هدایایی که رییس جمهور می‌تواند برای خود نگه دارد چقدر است؟ در دولت ریگان، حداکثر میزان هدایایی که رییس جمهور می‌توانست برای خود نگه دارد سالیانه ۱۰۰ تا ۱۸۰ دلار بود و این مبلغ با گذشت هر سال با توجه به ارزش پول ملی بالا‌تر می‌رود.

قانون وضع شده برای هدایای ریاست جمهوری به این دلیل وضع شد که کاخ سفید و روسای جمهور امریکا همیشه به دلیل ارتباطات گسترده دیپلماتیکی که داشته‌اند هدایای زیادی از رهبران کشورهای خارجی دریافت می‌کردند و بایگانی موزه ریاست جمهوری امریکا اعلام کرده است این هدایا به میزان ۱۵۰۰۰ هدیه در سال نیز می‌رسد.

موزه ریاست جمهوری که بخشی از بایگانی ملی است، غیر از هدایای ریاست جمهوری در پایان هر دوره از ریاست جمهوری اسنادی که هر رییس جمهور می‌توانسته برای نمایش در اختیار این موزه قرار دهد را نیز از روسای جمهور دریافت کرده و هر از گاهی با نمایش این هدایا و اسناد نمایشگاههایی را برپا می‌کند. این موزه اسنادی را از روسای جمهور قدیمی و جدید آمریکا یعنی از هربرت هوور تا بیل کلینتون دراختیار دارد که تعداد آن‌ها به ۲۶۹ میلیون صفحه سند، ۵ میلیون عکس، ۱۴ میلیون حلقه فیلم، و ۷۸ هزار ساعت فایل صوتی و تصویری است. این موزه همچنین تعداد زیادی از هدایای خارجی روسای جمهور را نیز به عنوان بخشی از تاریخ این کشور نگهداری می‌کند.

فرانکلین روزولت، رییس جمهور آمریکا در سال ۱۹۳۹ سیستم کتابخانه ملی را با اهدای برگه‌ها و اسناد تاریخی که در اختیار داشت، راه اندازی کرد. او همچنین یکی از ساختمانهای خانوادگیشان در هاید پارک نیویورک را برای اختصاص دادن به این موزه، به دولت هدیه کرد.
با قانون تاسیس کتابخانه ریاست جمهوری در سال ۱۹۵۵ سایر روسای جمهور کشور نیز رویه روزولت برای اهدای اسناد خود به این کتابخانه را ادامه دادند. این کتابخانه کم کم به دلیل وسعت اسنادی که به آن هدیه می‌شد، به بخشهای مختلفی تقسیم شد و نگهداری از هدایا و اشیا به بخشهای دیگر سپرده شد. امروز سیستم کتابخانه ریاست جمهوری شامل ۱۰ کتابخانه و دو مرکز نمایش هدایای ریاست جمهوری است. مرکز نمایش هدایای بیل کلینتون که در کتابخانه تاسیس شده توسط وی واقع شده است در سال ۲۰۰۶ راه‌اندازی شد و مرکز نمایش هدایا و وسایل رییس جمهور نیکسون نیزدر کالج پارک در مریلند آمریکا واقع است.

بعد از اینکه روسای جمهور تصمیم گرفتند رویه پیشینیان خود در حفظ اسناد تاریخی را ادامه دهند، ۱۳ رییس جمهور در مکان‌ها و شهرهای مختلف آمریکا اقدام به تاسیس کتابخانه‌هایی برای نمایش و آرشیو اسناد خود کردند و با احتساب کتابخانه‌هایی که برای روسای جمهور قبلی ایالات متحده از آبراهام لینکلن تا جورج واشنگتن در نظر گرفته شده است، کتابخانه‌های ریاست جمهوری آمریکا جمعا به ۲۳ کتابخانه و مرکز آرشیو رسیده است.
در تاریخ ۲۵ جولای ۲۰۱۳ اما یکی از مهم‌ترین اتفاقات در تاریخ ثبت و تاسیس کتابخانه‌های ریاست جمهوری افتاد و ۵ رییس جمهورفعلی و قبلی امریکا یعنی باراک اوباما، بیل کلینتون، جورج بوش پدر و پسر و جیمی کار‌تر برای ثبت و افتتاحیه موزه و کتابخانه بوش در دالاس تگزاس دور هم جمع شدند.

هبلاری کلینتون در صدر جدول هدیه بگیران!

کدامیک از روسای جمهور بیشترین هدایا را دریافت کرده‌اند؟ بر اساس آنچه موزه‌های ملی و کتابخانه‌های روسای جمهور وهمچنین گزارش سالانه اداره خدمات عمومی منتشر کرده‌اند باراک اوباما تا به حال در صدر جدول روسای جمهور امریکا و هدیه گیرندگان قرار دارد. با این حال هیلاری کلینتون بدون اینکه به جایگاه ریاست جمهوری برسد، به دلیل پست خود به عنوان وزیر امور خارجه امریکا و همچنین بانوی اول بودن در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون بیشترین هدایا را دریافت کرده است.

طبق این اسناد هیلاری کلینتون تنها در یک مورد جواهری به ارزش نیم میلیون دلار از ملک عبدالله پادشاه عربستان دریافت کرده است، این درحالی است که گران‌ترین هدیه باراک اوباما ساعت مچی ساخته شده از طلا بوده که از وزیر دفاع عربستان به وی اهدا کرده و ارزش آن ۱۶۵۰۰ دلار برآورد شده است.

البته رکورد عجیب‌ترین هدایا نیز به اوباما می‌رسد. او چندی پیش یک سری کامل بازی ایکس باکس را از لهستان دریافت کرد و قطر نیز شمشیری با دسته‌ای چوبی و مرغوب به اوباما هدیه داد که قیمتی معادل ۳۵۰ دلار داشت. گفتنی است میشله اوباما همسر اوباما نیز یکبار از همسر نیکلا سارکوزی رئیس جمهور سابق فرانسه یک کیف به قیمت ۲۳۱۰ دلار، یک حوله به قیمت ۵۵۰ دلار، یک کیف دستی و یک عطر به قیمت ۳۱۰ دلار دریافت کرد.

یکی از جالب‌ترین هدایای این مجموعه اهدای یک قلیان نقره به ارزش ۱۵۰۰ دلار به مایکل مورل معاون سازمان سیا است که نام هدیه دهنده بنا به مصالح امنیتی فاش نشده است.

جالب‌ترین هدیه این فهرست نیز بیمه ضد کروکودیلی بود که فرماندار یکی مناطق شمالی استرالیا در پایان سال ۲۰۱۱ به باراک اوباما اهدا کرد. طبق این بیمه نامه در صورتی که یک کروکودیل به اوباما حمله کند، میشل اوباما پنجاه هزار دلار از بیمه دریافت خواهد کرد. البته این هدیه تنها یک شوخی بود./ افکار نیوز