ناگفته های مناظره سال 88

چقدر زود گذشت! نزدیک به ۴ سال از مناظراتی که تمام مسئولان سابق مملکتی در آن متهم به دزدی و باند بازی شدند گذشت. گرچه این اتهامات تماما از سوی یک نفر علیه دیگران مطرح شد اما توانست بازی خوبی با افکارعمومی انجام دهد.

مناظرات تا حدی از سوی یکی از نامزدها به بی‌اخلاقی کشیده شد که رهبر انقلاب در خطبه‌های نماز جمعه نسبت به آن تذکر دادند.

دکتر رضا پورحسین فردی بود که از نزدیک در جریان مناظرات قرار داشت. او که اجرای مناظرات انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ را برعهده داشت در کمال خونسردی و آرامش تنها به عنوان یک ناظر، دعواها! را تماشا می‌کرد. پورحسین اما حرف‌های جالبی برای شنیدن دارد. گفت‌وگوی"افکارنیوز" با او را در ادامه بخوانید:

افکارنیوز: انتخابات نزدیک است؛ اگر یکبار دیگر به شما پیشنهاد شود که مجری برنامه مناظره‌ها شوید قبول می کنید؟

پورحسین: چنین پیشنهادی نشده است و اگر چنین پیشنهادی شود باید بررسی کنم و شرایط با بسنجم.

افکارنیوز: در خصوص اجرای شما در مناظرات انتقاداتی وجود داشت از جمله اینکه چرا هیچ‌گونه نقشی از سوی شما بازی نمی‌شد، یعنی یک مجری معمولی هم می‌توانست تنها با سکوتش برنامه را طبق زمان پایان برد...

پورحسین: به نظرم اشکالی وجود نداشت. قرار بود که من در مناظره‌ها تنها یک ناظر و هماهنگ کننده و آرامش دهنده باشم که فکر می‌کنم از پس این کار به خوبی برآمده باشم.
آیین‌نامه‌ای که به ما داده بودند این اجازه را به من نمی داد. آیین نامه می‌گفت که هر کسی در بیان هر چیزی که می‌گوید آزاد است. تنها نکته‌ای که قابل تذکر بود و مجری می توانست تذکر بدهد این بود که یک کاندیدا در غیاب کاندیدای غایب درباره او صحبت نکند؛ یعنی به بدی صحبت نکند. این تنها چیزی بود که مورد توافق هر چهار نفر هم بود. همه توافق کرده بودند که در غیاب کاندیدای غایب تخریب صورت نگیرد وگرنه در بیان هر چیزی آزاد بودند. ضمن اینکه افراد می‌توانستند از دیگران و نه از کاندیداهای غایب اسم ببرند و خودشان پاسخگو خواهند بود و مردم هم هوشیار هستند. نکته دیگر اینکه اگر من هم وارد می‌شدم، معلوم نبود که خیلی اثرگذار و کارساز باشد.

افکارنیوز: این مناظره‌ها به عنوان اولین تجربه‌ای که در این سطح برگزار شد را چگونه ارزیابی می کنید، به عنوان یک کارشناس رسانه؟

پورحسین: برای من که تجربه خوبی بود. اصل اینکه رسانه ملی تصمیم گرفت که مناظره در این سطح برگزار کند به نظر من تصمیم جسورانه و خوبی بود ولی اینکه به خوبی از این مناظره‌ها استفاده شد یا نشد بحث دیگری است که نظرات مختلف است. به نظر من کار صدا و سیما کار پسندیده‌ای بود و رسالت خود را انجام داد. مجموعا من این طور فضاها را منفی نمی‌بینم. ممکن است گاهی افراطی صورت بگیرد در برخی اظهارنظرها و متهم کردن‌ها و از این قبیل مسائل به خاطر اوایل امر، اما اگر داستان این مناظره‌ها همچنان ادامه پیدا کند همانطور که شاهد هستیم مناظره‌هایی دارد صورت می گیرد، در مناظره‌هایی هم که اخیرا در خصوص بحث‌های رابطه با آمریکا و قانون اساسی مطرح شد تفاوت‌هایی و اختلاف‌هایی کاملا دیده می‌شد اما به نظر من اصل کار بسیار خوب است. آدم‌ها می‌آیند و صحبت‌هایشان را می‌کنند و جالب اینجاست که این حرف‌ها در داخل نظام زده می‌شود. به همین دلیل اصل مناظره حتی اگر به تندی گرایش پیدا کند و کمی هم التهاب ایجاد کند به نظر من بودنش بهتر از نبودنش است.

افکارنیوز: حالا که نزدیک به انتخابات هستیم می بینم که رسانه ملی مناظره‌هایی برگزار می‌کند. با توجه به فضای هیجانی انتخابات به نظر می‌رسد که این مناظره‌ها برای ایجاد شور و شوق انتخاباتی موثر باشد اما آیا بهتر نیست که این مناظره‌ها در طول سال برگزار شود تا بیشتراز اینکه فضای هیجانی را تشدید کند، فضای عقلانی را ایجاد کند و در زمینه آگاهی بخشی رسانه ملی اقدام کند؟

پورحسین: این حرف درستی است. ما اگر بخواهیم مناظره‌هایی در سطح بالا یعنی کاندیداهای ریاست جمهوری تشکیل بدهیم، قاعدتا باید قبل از آن مناظره‌های زیادی را تدارک دیده باشیم ولی در دوره‌های قبلی هم مناظره‌هایی به این شکل میان نماینده‌های کاندیداها بوده است و بعد از مناظرات سال ۸۸ هم یکسری مناظره‌های مستمر در تلویزیون ادامه پیدا کرد. حالا به طور مشخص در برنامه «دیروز امروز فردا» این استمرار به شکل بخشی هم در حوزه‌های مختلف داشتیم. ولی من هم فکر می‌کنم باید تعداد و حجم این برنامه‌ها بیشتر از این‌ها باشد. یک نکته دیگر اینکه فراموش نکنیم که آن مناظره‌ها در فضایی برگزار شد که خود فضای سیاسی و اجتماعی هم به داغ شدن مناظره‌ها کمک کرد یا مناظره‌ها کمک کردن به داغ شدن فضا. ما باید اصل مناظره را حتی اگر خیلی تند باشد از شرایطی که در آن سال بوجود آمده بود تفکیک کنیم. یعنی به آن بهانه ما جلوی مناظره‌های بعدی را نگیریم که گرفته هم نشد خوشبختانه. ولی اینکه بازار مناظره‌ها باید اینقدر داغ باشد تا سنگین‌ترین مناظره که برگزار می شود اتفاقی نیفتد این موضوع درستی است.

افکارنیوز: در خصوص موضوع مناظرات هم جای بحث است. ما می دیدیم که کاندیداها می‌آمدند و قابلیت‌های یکدیگر را زیر سئوال می‌بردند و یا شخصیت‌های دیگری را زیر سئوال می‌بردند در صورتی که آنچه انتظار می‌رفت این بود که این کاندیداها برنامه‌های خودشان را مطرح کنند و اگر بحث و چالشی در این زمینه بوجود می‌آمد بر سر برنامه‌های کاندیداها باشد. آیا آیین نامه مناظرات به این بخش توجه کرده است و اگر توجه شده است چرا عملی نشد؟

پورحسین: آیین نامه در این زمینه می گوید که مناظره بر وزن مفاعله باشد یعنی رودر رو قرار دادن دو نظر؛ یعنی نظر من و نظر شما. اگر من بیایم در مناظره ای که من و شما هستیم و من در مورد نظر خودم و نظر کسی که در خارج قرار گرفته است صحبت کنم این دیگر مناظره نیست. مناظره دو نفر رو در رو است و بعد وقتی از مناظره صبحت می کنیم باید نظر هم مشخص باشد. نظر در بحث کاندیداهای ریاست جمهوری در سطح برنامه هایشان دیده می شود. وقتی در سطح برنامه دیده می شود هر کسی می آید و از برنامه خودش صحبت می کند و از برنامه خودش دفاع می کند. مبنا بر تخریب و دعوا کردن نیست. این طرح دیدگاه کاندیدا در مقابل کاندیدای مقابل در مناظره ها خیلی رعایت نشد. این ربطی به خود مناظره ندارد. این بستگی به خود کاندیداهایی دارد که در خود مناظره ها شرکت می کنند و از این فرصت به خوبی استفاده نمی کنند. وگرنه این تریبونی است که در دسترس است و می توان از آن استفاده کرد. مناظره یعنی ما دو نظر را و برنامه های راهبردی آنان را در مقابل هم قرار بدهیم. مثلا وقتی می گوییم مناظره های اقتصادی دو مبنا و روش اقتصادی را روبروی هم قرار می دهیم و باید موضوع هم مشخص بشود. در مناظره ها من از موضوع « الف» سئوال می کردم اما کاندیداها از موضوع «ب» صحبت می کردند. یعنی انگار هر کسی کار خودش را می کند. بنابراین این سبک به مناظره شبیه نیست ولی این ربطی به برگزار کنندگان مناظره ندارد به استفاده کنندگان مناظره بستگی دارد وگرنه به شکل فیزیکی و کلامی که نمی شود جلوی آدم ها را آنهم در این سطح گرفت. به نظرم من رسانه ملی بسیار کار خوبی را انجام داد و ممکن است در آینده این کار را باز انجام بدهد اما مناظره کنندگان البته نه همه در یک سطح، به خوبی از این فضا استفاده نکردند.