کشت برنج در منطقه کتول +تصاویر

به گزارش خبرنگار زرین نامه؛ می خواهم صنعت برنج کاری سنتی و رایج در منطقه کتول را بطور مختصر از ابتدا شرح بدهم.

1-اراده:

اولین کار برای کشت برنج، اراده هست زیرا هر چند خوردن برنج با انواع غذاهای محلی بسیار خوشمزه و با صفاست، ولی انصافاً کاری است بسیار سخت و طاقت فرسا در گرمای سوزان تابستان، پس هر جا هستیم بیایید بر دستان این کشاورزان زحمت کش بوسه زنیم و قدردان زحمات آنان باشیم.

2-آماده کردن زمین یا تول کردن زمین:

در این مرحله باید زمین را آماده شالیکاری کرد، یعنی اینکه زمین خاکی را پر از آب کنیم که در منطقه کتول و مازندران به آن آب تخت (یا اُتخت ) می گویند، همچنین در برخی مناطق کشاورزان برای رسیدن به آب بیشتر برای شالیزار های خود موتور آب اختصاصی دارند.

3-آبیاری شالی بعد از نشا

زمین باید تا مرحله ی درو کردن پر آب باشد، کسانی که بیشتر به زمین خود سر می زنند و آب بیشتری را به هر نحوی وارد زمین می کنند شالی های بهتری درو می کنند.

پس از پر آب شدن یک تراکتور باید با تخته ای که به آن وصل است در زمین آنقدر دور بزند که سطح زمین کاملا تخت شود، یا اینکه صاحب زمین تعداد زیادی کارگر سرزمین می برد که به آن مرزبند می گویند، مزربندها در زمین اقدام به مرزبندی می کند.

مرزبندی به این صورت است که مرزبندها زمین را به وسیله ای که شبیه تیشه است و به آن "بلو" می گویند، اقدام به ساخت مرز می نمایند، هدف از درست کردن مرز، نگهداری آب در داخل زمین می باشد.

3-قرار دادن بذر در خزانه:

در این مرحله باید بذر برنجی را که می خواهیم نشا کنیم در خزانه پرورش می دهیم یا اینکه آنها را در جایی جمع کرده و روی آنها را با نایلون یا گیاهانی که به آن ها در گویش محلی منطقه "پلییم" گفته می شود، می پوشانیم که کاملاً گرم شود و هر وقت روی آنها را باز می کنند تا هوا بخورد، روی آن ها  مجدداً آب پاشی می کنند، این روش تا جوانه زدن (یا همان "ترج زدن" در گویش محلی کتول) ادامه دارد، این مرحله معمولاً در اوایل بهار انجام می شود.

4- نشا یا نیشا کردن:

نشا خود شامل چند کار است که ابتدا باید بذر هایی را که حالا باید رشد کرده باشند(بعد از حدود 20 روز) از جا کنده و دسته بندی می کنند، سپس با دست و یا هر وسیله ای آن را به زمین مورد نظر که می خواهند در آنجا شالی نشا کنند، می برند.

سپس این دسته ها را (که منطقه کتول و مازندرانی ها به آن تخم یاتیم می گویند) در زمین پخش و سپس از چند کارگر برای نشا کردن استفاده می کنند، زمین هایی که قبلاً تول (گِل) شده بود، حالا نشا گران ریشه های بوته نشا را با دست در داخل گل ها یا تول های درست شده فرو می برند تا ریشه در آن بچسبد که به نظر من این بهترین بخش شالیکاری است. (بسیار لذت بخش است)

5- وجین:

وجین شامل از بین بردن گیاهان هرز مانند کُولدمبه و شغال دم و اِشکنو است (به گویش کتولی) در هر شالیزاری دیده می شود که کشاورزان مرد و زن دست به دست، با همان وسیله معروف داس که به گویش محلی ماشِلو می گویند به جان این گیاهان می افتند و آن ها را از بین می برند، تا شالیکار بتواند شالی فراوانی درو کند.

6-سم زدن و کودپاشیدن:

در این مرحله باید از انواع کود و سموم استفاده کرد تا شالی از کرم ها خلاص شود یا ریشه دوانی کند یا سبزینه سازی کند.

اگر کود زیادی به زمین زده شود ممکن است شالی به صورت خوابیده در آید، زیرا زیاد رشد می کند و بلند می شود، در نتیجه سر آن سنگین شده و خم می شود که درو کردن آن سخت می باشد.

7-دروکردن:

وقتی شالی حسابی زرد شد و دانه های برنج آن محکم شد (سر کشید) زمین را خشک کرده و با یک دستگاه دروگر یا اگر شالی خوابیده باشد با چند کارگر آن را درو می کنند، که معمولا در گرمای جانسوز دو هفته ی اول مرداد ماه و یا شهریورماه تابستان است.

سپس یک کمباین باید بیاید و شالی که درو شده را دانه دانه کند. بعد کاه حاصل را می فروشند و برنج را یا در خانه انبار می کنند و یا به طور مستقیم پس از مدتی آن را به شالیکوبی می فروشند.

فراموش نکنید که دلهره همیشه همراه کشاورز است. کشاورز همیشه هواشناسی را با حساسیت خاصی نگاه می کند. اگر یک باران روی شالی ها ببارد ممکن است خسارات زیادی وارد شود و درو کردن هم به تعویق بیافتد.

در نهایت باید بگویم خداقوت کشاورز زحمت کش

نویسنده: محمدرضا افراز- مزرعه کتول