نگاهی تأمل‎برانگیز به وقوع سیل در گلستان

به گزارش زرین نامه؛ بالاخره موبایل دوربین‎دار باید یک جایی به کار بیاید! راننده نیسان که قطعا از خطرات سیل آگاه نیست با خودرو تا لبه رودخانه   می‎رود ولی کف خودرو به یک تکه سنگ بزرگ گیر می‎کند، از خودرو پیاده می‎شود. مردم هم برای کمک به سمت خودرو می‎روند. ولی قبل از اینکه بتوانند به خودرو نزدیک شوند، حاشیه رودخانه نشست می‎کند و آب خودرو را با خود می‎برد.

هر چند راننده در این حادثه جان سالم به در برد، ولی همیشه سنگی برای گیر کردن به کف ماشین وجود ندارد.

حادثه در هیچ جای دنیا خبر نمی‎کند!

سیل، زلزله، رانش زمین، طوفان، بهمن، سونامی، انفجار، آتش‎سوزی، خشکسالی و بلایایی از این دست، حوادثی هستند که در بسیاری از موارد، بشر توانایی جلوگیری از بروز یا کاهش خسارات آن‌ها را ندارد. حوادث غیر مترقبه در همه جای دنیا بدون اطلاع قبلی رخ می‎دهد و به قولی حادثه در هیچ جای دنیا خبر نمی‎کند! هیچ کشوری نیز (حتی پیشرفته‎ترین کشورها) از گزند آسیب‎های حوادث غیر مترقبه در امان نیست.

اما نحوه مواجهه با این بلایا و حوادث در کشورهای مختلف، متفاوت است. شاید آموزش، بهترین و ارزان‎ترین راهکار در جلوگیری از بروز حوادث ثانویه، نجات جان مجروحان، کاهش خسارات به واحدهای مسکونی، تجاری، مزارع و ... باشد.

هر چند در سال‎های اخیر اقداماتی در خصوص آموزش شهروندان در مواجهه با حوادث و بلایای طبیعی و غیر طبیعی از طریق رسانه ملی و آموزش و پروزش صورت گرفته، ولی بدون شک این مقدار آموزش تأثیرگذار نبوده و هنوز برای عده کثیری از مردم، جنبه‎های سرگرمی و هیجان در این‌گونه حوادث، بیش از سایر موارد حیاتی و ضروری اهمیت دارد.

ضرورت آگاهی‎بخشی در مورد حوادث غیر مترقبه

بدون شک بعد از بروز هر کدام از حوادث غیر مترقبه خطرات و تبعات ثانویه جان و اموال افراد گرفتار و سایرین را تهدید می‎کند.

خطر بروز مجدد سیل، انفجار، رانش زمین، پس‌لرزه و ... از جمله حوادث ثانویه هستند که معمولا امکان رخداد آن‌ها بعد از حوادث اصلی وجود دارد. بنابراین آگاهی‎بخشی به مردم و جلوگیری از ورود افراد غیر مسئول به منطقه خطر از ضروریات در زمان بروز حوادث غیر مترقبه است.

متأسفانه بعد از بروز حوادث این‌چنینی بسیاری از مردم به منظور تماشا یا عکسبرداری و فیلمبرداری وارد محل حادثه شده و خطراتی را برای خود، سایرین و گروه‎های امداد و نجات ایجاد می‎کنند.

گاهی اوقات حجم افرادی که برای تماشا به محل حادثه‎دیده مراجعه می‎کنند، به حدی است که این موضوع را در ذهن متبادر می‎سازند که صدا و سیما باید به صورت زنده موضوع را پوشش دهد و یا مسئولان صدا و سیما باید قول بدهند تا مجموعه کاملی از آسیب‎های ایجاد شده و مکان‎های تخریب شده را از صدا و سیمای استان پخش خواهند کرد! البته در سیل اخیر تجمع این جماعت به منظور ثبت وقایع تاریخی، تبعات فراوانی در بر داشت و علاوه بر شلوغی معابر و کندی امدادرسانی به افراد گرفتار در برخی موارد مانع فعالیت‎های پیشگیرانه نهادهایی مثل اداره برق نیز می‎شد!

آموزش همگانی ارزان‎ترین و ساده‎ترین راهکار

هر چند آموزش همگانی و آگاه ساختن مردم از خطرات احتمالی و نحوه کمک‎رسانی به حادثه‎دیده گان ارزان‎ترین و ساده‎ترین راهکار در مدیریت این‌گونه حوادث به شمار می‎رود، ولی بی‎شک تلاش برای تغییر نگرش مردم در مواجهه با این‌گونه حوادث نیز از ضروریات است.

چراکه در امر امدادرسانی و بازگشایی معابر و جلوگیری از ازدحام یکی از اصول اولیه و حیاتی محسوب می‎شود.

دبیر شورای هماهنگی مدیریت بحران استان گلستان نیز در همین راستا با تأکید بر آموزش به عنوان بهترین راه برای فرهنگ‎سازی در جامعه، اذعان داشت: استفاده از ظرفیت‎های اطلاع‎رسانی به ویژه رسانه‎ها و آموزش‎های محله‌محور از راهکارهای مناسب برای آموزش به عموم مردم است.

صادقعلی‌ مقدم ادامه داد: در سال‎های گذشته پروژه مشترک سازمان ملل متحد و سازمان مدیریت بحران، تحت‎ عنوان آموزش جوامع محلی با همکاری تعدادی محدود از تشکل‎های مردم‌نهاد استان برگزار شد اما به دلایل نامشخص این پروژه مردم‌محور متوقف شد.

وی تصریح کرد: مستندات موجود نشان از روند مناسب آموزشی این برنامه دارد که امیدواریم یکی از برنامه‎های کارگروه تشکل‎های مردم‌نهاد استان تداوم چنین برنامه‎هایی باشد.

مدیرکل مدیریت بحران استان گلستان با تشکر از پی‌گیری اداره کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری گلستان برای تشکیل کارگروه تشکل‎های مردم‌نهاد مدیریت بحران، ابراز امیدواری کرد این کارگروه تخصصی بتواند برای نیل به اهداف و وظایف قانونی خود موفق باشد.

جلوگیری از تصمیمات جزیره‎ای و مقطعی

متأسفانه با وجود تلاش‎های ستاد مدیریت بحران در راستای ایجاد هماهنگی بین نهادهای مختلف، گهگاه شاهد بی‎برنامگی و اتخاذ تصمیمات خودسرانه از سوی برخی نهادهای دولتی و غیر دولتی هستیم.

شاید علت این امر جدی نگرفتن جلسات و همایش‎های مربوط به حوادث در طول سال باشد. بدون شک نگاه واقعیت‌محور و جدی به همایش‎ها، مانورها و جلسات ستاد مدیریت بحران در استان و شهرستان‎ها می‎تواند مانعی برای جلوگیری از اقدامات دلسوزانه ولی ناکارآمد برخی نهادها باشد.

سخن آخر؛

همان‌گونه که از نام حوادث غیر مترقبه بر می‎آید، بشر در بسیاری موارد هیچ نقشی در ایجاد و بروز آن‌ها ندارد ولی با اتخاذ برخی تدابیر، قبل و بعد از حادثه می‎توان از تبعات منفی این حوادث و آسیب‎های ناشی از آن‌ کاست.

جلوگیری از قطع بی‎رویه درختان، کاشت درختان توسط نیروهای نظامی و انتظامی و دانش‎آموزان در حاشیه رودخانه و دامنه کوه‎ها، جلوگیری از  ساخت و ساز در حاشیه رودها، لایروبی به رودخانه، احداث کانال‎ها و مسیرهای فرعی و ... قبل از بروز حوادث طبیعی می‎تواند در کاهش آسیب‎های آن مؤثر باشد و از سوی دیگر پخش تصاویر و نقاط حادثه‎خیز بعد از حوادث توسط صدا و سیما به منظور آگاه‎سازی یا خطرات احتمالی، آموزش مدیریت بحران در مدارس، برگزاری دوره‎های مختلف آموزشی، پزشکی و امدادی و ... می‎تواند در کاهش اثرات حوادث طبیعی بعد از حوادث تأثیرگذار باشد./فارس