دومینوی آزمون و خطا در آموزش و پرورش علی آباد کتول

به گزارش زرین نامه؛ در حقیقت نگاه منطقی و آینده گرا به آموزش و پرورش ضامن توفیقات و پیشرفت‎های اساسی در جامعه خواهد بود و این موضع باید آشکار و شفاف باشد و نمی توان با موازی کاری و ساختار کج دار و مریز، اهداف آموزش و پرورش را پیش برد.

 البته این نوع نگاه به آموزش و پرورش تنها مختص کشور ما نیست و در مجموعه دگرگونی‎های اجتماعی نیم قرن اخیر، گرایش شدید به تقویت و احیای آموزش و پرورش آرمان‎گرا در سایر کشورها نیز بسیار چشمگیر و عظیم بوده است تا جایی در اکثر مناسبت ها و تصمیم گیری های فرهنگی و اجتماعی و حتی اقتصادی و سیاسی، رد و نشانی از آموزش و پرورش دیده می شود. 

در جامعه مدرن امروزی، که تلاش برای جایگزین ساختن اخلاقیات به جای ضد ارزش‎ها و نا‎هنجاری‎ها روز افزون شده است، تنها راه نجات ملت‎ها، پرورش اندیشه و حاکم کردن نظام تفکر در فرد، خانواده و جامعه است. یعنی هر قدر اندیشیدن و تفکر در بین آحاد جامعه نهادینه شود، به مراتب جامعه‎ای پرشورتر و پویاتر و عاری از جرم و جنایت خواهیم داشت. بدون شک سردمدار رواج فرهنگ تفکر صحیح و منطقی در جامعه در وهله اول نهاد مقدس آموزش و پرورش خواهد بود که مدیریت و هدایت لوح سفید ضمیر میلیون ها دانش آموز به دست کارگزاران این نهاد است. 

فلذا همه دولت ها با هر نظام سیاسی و مذهبی، پیشرفته و در حال پیشرفت، توسعه‎یافته یا در حال توسعه، به مساله تعلیم و تربیت توجه ویژه دارند و آموزش و پرورش نسبت به دیگر فعالیت‎های و مناسبت های اجتماعی در مقیاس جهانی از اولویت قابل ملاحظه ای بهره‎مند است.

انتخاب مدیر؛ انتخاب مسیر

بدون شک کسب هر گونه توفیق و دستاورد در هرمجموعه ای نیازمند رهبری و مدیریت شایسته رهبران توانمند و با انگیزه است. در بیشتر کشورهای پیشرفته دنیا انتصاب افراد به سمت‌های مدیریتی معمولا طی یک فرآیند خاص و پیچیده صورت می‌گیرد و علاوه بر داشتن تخصص و شایستگی‌های لازم برای تصدی پست مورد نظر، فاکتور «تجربه» نیز در این انتخاب نقشی اساسی و پررنگ دارد. مضاف بر اینکه در انتخاب افراد، خرد جمعی و توجه به آراء صاحب‎نظران نیز تاثیر بسزایی دارد. مدیریت در آموزش و پرورش نیز از این اصل کلی جدا نیست.

به عنوان مثال در کشور ژاپن پیش نیاز تصدی پست مدیریت مدرسه، پانزده سال معاونت و پیش نیاز تصدی معاونت مدرسه 10 سال تدریس و معلمی است. در کشور فرانسه انتخاب مدیران آموزش و پرورش مدارس توسط یک هیات بلند پایه متشکل از نمایندگان دولت، روسای برخی ادارت، نمایندگان وزارت آموزش و پرورش و انجمن محلی والدین( چیزی شبیه به انجمن و اولیاء خودمان) صورت می گیرد. در برخی از کشور های اروپایی انتخاب مدیران سطوح بالایی و میانی آموزش و پرورش با رای گیری در پارلمان های کوچک محلی صورت می گیرد. از برآیند گفتار فوق چنین بر می آید که در اکثر ممالک پیشرفته دنیا تصدی پست های مدیریتی بر خلاف رویه کشور ما بر اساس درخواست خود فرد(!) و سلیقه یک یا چند نفر صورت نمی گیرد. بلکه این مهم با رعایت تمام ملاحظات اصول مدیریتی و بر اساس شناخت و توانمندی های افراد صورت می گیرد. 

در دین مبین اسلام نیز در باب انتخاب مدیران نکات قابل تاملی ذکر شده است که بخشی از آنها در فرمایشات امیر المومنین و نامه‌های ایشان در مورد خصوصیات و معیارهای مدیران نهج‌البلاغه، می‌تواند به عنوان منبعی قابل اعتماد مورد توجه مسئولان نظام قرار گیرد.

* جابجایی افراد با رویکرد انتخاباتی

متاسفانه در کشور ما بعد از هر انتخابات مجلس شورای اسلامی یا ریاست جمهوری جابجایی مدیران رده‌های مختلف و حتی کارمندان رده‌های پائین، روند فزاینده‌ای به خود می‌گیرد که قطع به یقین در موارد عدیده‌ای این جابجایی‌ها بر اساس شایسته‌سالاری نیست و گاهاً افرادی بدون داشتن سوابق مدیریتی و حتی اداری به سمت‌های مختلف گمارده می‌شوند. البته در موارد عدیده‌ای فشار های سیاسی افراد جناح پیروز باعث رقم خوردن چنین جابجایی‌های گسترده می‌شود.

هر چند مضرات جابجایی‌های انتخاباتی و مقطعی در درازمدت متوجه دولت‌ها و در نهایت مردم خواهد شد ولی متاسفانه در حال حاضر این شیوه به عنوان یک رویه عادی و روتین در همه دولت‌ها شناخته می‌شود و مدیران ارشد جابجایی مدیران رده‌های پائین‌تر را حق طبیعی و مسلم خود می‌دانند.

انتخاب مدیران در آموزش و پرورش علی آباد کتول 

با وجود اینکه این گونه انتصابات و تغییر مدیران در همه ادارات و سازمان‌ها دیده می‌شود، اما در این بین بیشترین جابجایی‌ها سهم آموزش و پرورش است چرا که اولاً تعداد کارمندان در این نهاد به مراتب بیشترین از سایر ادارات است و از سویی امکان جابجایی نیروهای صف و ستاد در این سازمان به مراتب از سایر نهادها آسان‌تر است.

جابجایی مدیران، معاونان، کارشناس مسئولان، کارشناسان در بخش «نیروهای ستادی» و جابجایی مدیران و معاونین مدارس در بخش «نیروهای صف» از عمده تغییرات در آموزش و پرورش هستند.

اما آنچه که در این جابجایی‌ها در آموزش و پرورش شهرستان بیش از سایر موارد به چشم می‌آید، نداشتن «تجربه و سابقه اداری» برخی افراد به کار گمارده شده در سطح مدیریت شهرستان است. در حقیقت اکثر افرادی که در طول یک دهه اخیر به عنوان مدیر آموزش و پرورش شهرستان علی آباد کتول منصوب شدند از این قاعده مستثنی نبوده و فاقد تجربه اجرایی و کارمندی بوده اند. در انتخاب آخرین گزینه نیز این مهم رعایت نشده است و جناب آقای محمد رضا صالح آلوستانی که اخیراً به عنوان رئیس آموزش و پرورش شهرستان انتخاب شده اند، تنها سابقه مدیریت دبیرستان را در کارنامه اجرایی خود دارند. 

هر چند نگارنده منکر توانایی‌ها و استعدادهای افراد نیست و به گفته برخی از صاحبنظران بخشی از مدیریت ذاتی است ، اما نادیده انگاشتن فاکتور تجربه و سابقه اداری در تصدی پست های مدیریتی به هیچ عنوان پسندیده نیست و با معیارهای یک انتخاب منطقی شایسته متفاوت است. شاید تصدی پست معاونت اداره آموزش و پرورش یکی از شهرستان های استان گلستان توسط آقای صالح آلوستانی به مدت چند ماه و آشنایی با قوانین و مختصات اداری مجموعه آموزش و پرورش، قبل از پذیرش تصدی پست مدیریت آموزش و پرورش شهرستان می توانست به عنوان برگ برنده ای در دستان ایشان در پاسخگویی به منتقدان باشد.

با این وجود امید است ایشان در مسیری که انتخاب کرده اند خود را بی نیاز از تجارب ریش سفیدان و بزرگان آموزش و پرورش شهرستان ندانند و خرد جمعی را سرلوحه امورات قرار دهند و در تلاش برای ارتقاء مقام و جایگاه فرهنگیان و آموزش و پرورش شهرستان موفق باشند. 

یادداشت: وحید حاج سعیدی