بیم ها و امیدهای طلاب در بزرگراه فضای مجازی/ حل صورت مسأله یا حذف صورت مسأله؟!

به گزارش زرین نامه به نقل از طوبی گلستان؛ حوزه های علمیه برای آموزش و ترویج علوم برخاسته از قرآن کریم و احادیث و روایات پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) شکل گرفته اند. مراکز حوزوی در راستای انجام این رسالت، آن گونه که شایسته است، از تغییرات فناوری بهره نبرده و زیرساخت های موجود، کمتر خود را با این حوزه تطبیق داده اند و به همان شکل و شمایل سنتی خودش در حال فعالیت هستند.

امکانات و برنامه های کاربردی موجود در فضای مجازی، ابزاری است که امروزه در زمینه های گوناگون کاربرد دارد و از این ابزار می توان برای بهبود و تسریع در فعالیت های حوزه علمیه و امر تبلیغ و روشنگری نیز استفاده بسیار برد.

حوزه های علمیه، به مثابه نهادهایی چندبعدی که دارای ابعاد گوناگون مانند: علمی پژوهشی، فرهنگی، تبلیغی و سیاسی اند، برای همه فعالیت های خود می توانند از امکانات فضای مجازی استفاده کنند، به گونه ای که با استفاده از بانک های اطلاعاتی و کتابخانه های رقمی، امور پژوهشی و علمی و آموزشی خویش را سامان و عمق بیشتری بخشند، با استفاده از جلوه های بصری و فناوری های گوناگون در فضای مجازی، در حوزه فرهنگ تأثیرگذاری بیشتری داشته باشند و با استفاده از فناوری های اطلاع رسانی برخط و فراگیر، از اخبار و رخدادهای گوناگون در حوزه سیاست در جهان آگاه شوند و واکنشی سریع و درخور در قبال آن عرضه کنند.

اما باید گفت مهم ترین فعالیت حوزه های علمیه، تبلیغ دین مبین اسلام باشد که فضای مجازی در این زمینه کارآمدی بسیاری دارد. محدود نبودن به زمان و مکان، سهولت دستیابی، تنوع ابزارهای گوناگون دستیابی به آن، از جمله رایانه شخصی، تبلت، گوشی هوشمند، تلوزیون هوشمند، و امکان استفاده از محتواهای متنی و چندرسانه ای برای رساندن مفاهیم، این فضا را برای اهداف تبلیغی، بسیار مناسب و مهیا کرده است.

تاکید مقام معظم رهبری به اهمیت دادن فضای مجازی

مقام معظم رهبری مد ظله العالی از همان ابتدای دوران رهبریشان تاکید ویژه ای بر فضای مجازی داشتند، جمله معروف ایشان که فرمودند: « اهمیت فضای مجازی به اندازه اهمیت انقلاب اسلامی است » به خوبی هویدا کننده این امر است.

علم و تکنولوژی به صورت فزاینده در حال رشد است و در آینده ای نه چندان دور تصور ما از فضای مجازی چیز دیگری خواهد بود و به قدری این رشد ادامه خواهد داشت که گویا انسان با دو واقعیت رو به رو است. آنچه مساله را پیچیده تر می کند این است که افق پیش رو در این عرصه مبهم و متغیر است و این خاصیت فضای مجازی است.

حل مسأله یا حذف صورت مسأله؟!

حال سوال اینجاست که چطور و به چه صورتی طلاب حوزه های علمیه می توانند در این فضا نقش آفرینی کنند و هدف خودشان که همان تبلیغ دین است را به سر منزل مقصود برسانند.

برخی از مدیران و اساتید مدارس علمیه بر این عقیده هستند که دانش آموختگان با ورود در این فضا و این ابزارهای نوین ضربه مهلکی به نظام آموزشی وارد خواهد کرد و آنها به جای ثأثیر گذاری، از فضای مجازی ثأثیر پذیر می کند. لذا از همین رو از ورود چنین تکنولوژی های مدرنی به حوزه ها ممانعت می شود.

ممانعت این کار هم طبق آنچه بیان شد تا حدی می تواند چاره کار باشد، آیا با این وجود پاک کردن صورت مسأله، مسأله حل شده است؟! طبیعتاً این چاره کار نخواهد بود و باید به دنبال راه چاره جست.

اهمیت سواد رسانه ای و حوزه های علمیه

فضای مجازی اگرچه مجازی اما یک واقعیت است که در شرایط کنونی جهان، از واقعیت عینی و فیزیکی فراتر رفته و در حال بلعیدن فضای فیزیکی است. راهکار حل چالش های فضای مجازی در دوره گذار، برخورد سلبی به معنای کنترل دقیق یا حذف کامل این فضا در شرایط کنونی نیست. باید قبل فراگیر شدن اینرنت به فکر سواد آن می شدیم ولی چه کنیم که ماهی را هر وقت از آب بگیریم تازه است.

به نظر می رسد، ما هنوز فلسفه فضای مجازی را به شکل جدی درک نکرده و امکانات آن را به خوبی شناسایی نکرده ایم. فضای مجازی بیش از آنکه بر علیه جامعه باشد، چنانچه در جامعه فرهنگ سازی شود و سواد رسانه ای به شکل جدی و عمیق گسترش یابد، می تواند به یک اهرم مفید و توسعه محور تبدیل شود. متاسفانه در این زمینه نه صداوسیما اقدام قابل دفاعی داشته است و نه به طور کلی نهادها و سازمان هایی که به نحوی در ارتباط با فرهنگ سازی در جامعه مسئولیت دارند.

باید جامعه را در این زمینه آموزش داد که چگونه از این فضا استفاده کند. افزایش سواد رسانه ای و آموزش آن به مردم به شکل جدی از طریق رسانه ملی، رسانه های خصوصی،‌ سازمان های فرهنگی بالاخص حوزه های علمیه و آموزش و پرورش و همه آنانکه دغدغه حفظ جامعه از سقوط در تباهی را دارند، از مهمترین کارهایی است که در این زمینه باید انجام گیرد.

سخن پایانی

امروزه، اینترنت با تمام تهدیدها و خطراتی که ممکن است در پی داشته باشد، به اشکال و طرق گوناگون وارد زندگی مردم شده و بیشتر مردم، دست کم روزی یک بار به اینترنت وصل می شوند. همین امر، توجیهی برای ورود گسترده و سازمان یافته حوزه های علمیه به فضای مجازی است. هم اینک بسیاری از طلاب علوم دینی آشنایی خوبی با اینترنت و مهارت های استفاده از آن یافته اند. اما برای اینکه بتوان استفاده درخور از آن در جهت اهداف حوزه علمیه داشت، کافی به نظر نمی رسد و باید زیرساخت ها و زمینه های مناسبی برای استفاده از اینترنت نیز فراهم آید.

یکی از کاستی های فضای مجازی، کمبود محتواهای متقن و معتبر دینی در این فضا و توجه کم به ابعاد پژوهشی و آموزشی آن است. بیش از ۹۰ درصد مشترکان فضای مجازی، در زمینه سرگرمی مشغول هستند و این به دلیل کمبود محتوا در این فضاست. بدیهی است که فعالیت گروه های نوین تبلیغ در این باره می تواند بسیار مؤثر باشد.

به جرئت می توان گفت یکی از وظایف حوزه علمیه، تولید علم و روشنگری های لازم در خصوص ادیان است. که حوزه علمیه باید نقیصه های فضای مجازی را با اقدامات و تبلیغ در این باره جبران کند و فعالانه در این فضاء حضور داشته باشد. آنچه امروزه لازم و حیاتی به نظر می آید حلقه مفقوده ای به نام سواد رسانه ای است که پیشتر به آن اشاره شد.

از جمله وظایف اصلی حوزه علمیه، آموزش و پژوهش است. بنابراین، ضروری است وظیفه اصلی حوزه علمیه در حاشیه قرار نگیرد و دوره های آموزشی مربوط به سواد رسانه ای برای طلاب برگزار گردد.

انتهای پیام/