چای سبز و لاغری، واقعیت یا تبلیغات؟!

به گزارش زرین نامه؛ واقعیت یا تبلیغاتچاقی از مهم‌ترین مشکلات سلامتی در قرن اخیر است که با تغییر سبک زندگی به سمت صنعتی شدن رو به افزایش است. عوامل ژنتیکی و محیطی بسیاری در افزایش وزن دخیل هستند، بنابراین کنترل آن با یک مداخله و بدون رویکرد طولانی مدت بعید به نظر می‌‌رسد. کلیدی‌ترین عامل در اضافه وزن عدم تعادل بین انرژی دریافتی با انرژی مصرفی طی فعالیت‌های روزانه می‌‌باشد.

افزایش توده چربی بدن به مرور زمان رخ می‌‌دهد. عوامل متعدد غذایی و دارویی به منظور کاهش اضافه وزن مورد استفاده قرار گرفته اند که موثر بر اشتها، جذب مواد مغذی و ترموژنز (گرمازایی) بوده اند، از این رو پیدا کردن عوامل تنظیم کننده تعادل انرژی می‌‌توانند نقش بسزایی در کاهش این مشکل داشته باشند. از جمله عادات غذایی موثر در حفظ وزن مناسب و دور کمر ایده‌آل نوشیدن منظم چای به ویژه چای سبز می‌‌باشد، زیرا چای سبز حاوی آنتی‌اکسیدان‌های قوی از جمله کاتچین‌ها می‌‌باشد.

چای سبز

چای سبز فرآورده تخمیر نشده از برگ‌های گیاهی با نام علمی Camellia sinensis می‌‌باشد که بسته به شرایط کشت، محیط بومی، آب و هوا و شرایط فرآوری حاوی مقادیر متفاوت فیتوکمیکال‌ها می‌‌باشد. حدود ۳۵ درصد وزن خشک چای سبز حاوی فلاونول‌ها، فلاونون‌ها و فلاوان-۳-اول‌ها می‌‌باشد که ۸۰-۶۰ درصد فلاوان-۳- اول‌ها شامل کاتچین‌ها می‌‌باشد. در مقابل چای سیاه و از نژاد اولونگ تقریبا نصف این مقدار کاتچین را دارا می‌‌باشد.
اپی‌گالو کاتچین ۳- گالات فراوان‌ترین کاتچین موجود در چای سبز می‌‌باشد که مهم‌ترین ماده موثره آن در خواص سلامتی بخش می‌‌باشد. سایر کاتچین‌ها با اهمیت کمتر شامل اپی‌کاتچین ۳- گالات، اپی‌گالوکاتچین، اپی‌کاتچین و کاتچین می‌‌باشد. علاوه براین، مقدار قابل ملاحظه‌ای از کافئین، تئینین، تئوفلاون، تئوروبیگین و کرستین در چای سبز موجود است. یک فنجان ۲۵۰ میلی‌گرمی چای سبز حاوی ۱۰۰-۵۰ میلی‌گرم کاتچین و ۴۰-۳۰ میلی گرم کافئین می‌‌باشد، البته مقدار گیاه مورد استفاده، زمان دم کشیدن و دمای آب عوامل موثر در میزان مواد موثره چای سبز هستند.

چای سبز و اثر ضد چاقی آن

در دهه گذشته کارآزمایی‌های بالینی کوچک صورت گرفته حاکی از اثر ضد چاقی چای سبز در مقادیر ۱۲۰۰-۲۷۰ میلی‌گرم در روز می‌‌باشند که متاآنالیز حاصل از ۱۱ مطالعه انجام شده نشان می‌‌دهد که در صورت مصرف منظم چای سبز حدود ۳۱/۱ کیلوگرم از وزن بدن کاهش می‌‌یابد، البته نمی‌توان نقش دریافت کالری روزانه را کتمان کرد. در صورتی که دریافت کالری روزانه افزایش یابد مسلماً تاثیر کاهش وزن چای سبز ناچیز خواهد بود.

چای سبز از طریق چند مکانیسم موجب کاهش بافت چربی بدن و در نتیجه کاهش وزن می‌‌شود

۱- افزایش مصرف انرژی

سیستم عصبی سمپاتیک نقش مهمی در تنظیم مصرف انرژی و لیپولیز دارد. موادی که محرک ترشح نوراپی‌نفرین هستند موجب تحریک اعصاب سمپاتیک و افزایش مصرف انرژی و نیز افزایش اکسیداسیون چربی می‌‌شوند. تحقیقات نشان داده‌اند که کاتچین‌های چای سبز موجب مهار آنزیم تجزیه نوراپی‌نفرین یعنی کاتکولo- متیل ترانسفراز و در نتیجه موجب طولانی شدن تاثیر اعصاب سمپاتیک بر مصرف انرژی می‌‌شوند. همچنین کافئین موجود در چای سبز موجب تجزیه آدنوزین مونوفسفات حلقوی و در نتیجه تحریک تاثیر نوراپی‌نفرین بر افزایش لیپولیز می‌‌شوند، به همین دلیل کافئین و کاتچین‌های چای سبز اثر سینرژیستیک در ممانعت از افزایش وزن بدن دارند.

۲- تغییر متابولیسم چربی

نور اپی‌نفرین تحت تحریک کاتچین‌های چای سبز موجب تغییر متابولیسم بافت چربی و تحریک لیپولیز در بافت‌های محیطی شامل آدیپوز، کبد و عضله اسکلتی می‌‌شود و در نتیجه موجب افزایش آزادسازی اسیدهای چرب به خون و نیز تنظیم افزایشی متابولیسم چربی کبدی می‌‌شود. تحریک همزمان کاتکول o- متیل ترانسفراز و فسفودی استراز در اثر مصرف منظم چای سبز موجب افزایش لیپولیز در اکثر بافت‌های ذخیره‌ای چربی می‌‌شود.

۳- مهار اشتها

مواد موثره چای سبز به علت افزایش اکسیداسیون اسیدهای چرب کبدی و افزایش محتوای آدنوزین‌تری فسفات داخل سلولی همانند تاثیر آگونیست‌های بتاآدرنرژیک موجب کاهش اشتها می‌‌شوند. گرچه در برخی تحقیقات صورت گرفته تفاوت معنی‌داری در میزان اشتهای گزارش شده توسط افراد همراه و بدون چای سبز وجود نداشته که احتمالا به علت اثرات تدریجی این ماده در کاهش اشتها و تفاوت در میزان تغییر اکسیداسیون اسیدهای چرب آزاد افراد شرکت کننده می‌‌باشد.

۴- کاهش جذب مواد غذایی

این مکانیسم از مهم‌ترین مسیرهای تغییر متابولیسم ناشی از مصرف چای سبز می‌‌باشد، به طوری که بر اساس تحقیقات آزمایشگاهی صورت گرفته مواد موثره چای سبز می‌‌توانند موجب کاهش سطح آنزیم‌های تجزیه کننده گلوکز از جمله آلفا-آمیلاز و آلفا-گلوکوزیداز شوند. تحقیقات سلولی حاکی از تاثیر بسزای چای سبز در کاهش برداشت گلوکز از غشای روده و نیز کاهش انتقال وابسته به سدیم آن می‌‌باشد، البته زمان مصرف چای سبز در تغییر متابولیسم گلوکز در روده موثر است به طوری که تجویز کاتچین‌های چای سبز یک ساعت قبل از خوردن غذای غنی از گلوکز، موجب کاهش بسزایی در گلوکز خون می‌‌شود.

به همین منوال، چای سبز می‌‌تواند موجب کاهش تجزیه چربی‌ها در روده و افزایش دفع چربی‌ها از طریق مدفوع شود. علاوه براین، چای سبز موجب مهار آنزیم‌های لیپاز معدی و پانکراسی می‌‌شود. همچنین اپی‌گالات کاتچین موجود در چای سبز موجب کاهش تشکیل میسل‌های جذب چربی صفراوی و در نتیجه افزایش دفع آنها می‌‌شود.

نتیجه‌ گیری

چای سبز به علت دارا بودن مواد موثره پلی‌فنولی و محرک نوراپی‌نفرین از طریق مسیرهای متابولیسمی می‌‌تواند موجب کاهش توده چربی بدن و کاهش وزن شود، ولی آنچه در داشتن وزن متعادل حائز اهمیت است دریافت متعادل انرژی و اجتناب از پرخوری‌های حساب نشده است، چرا که چای سبز به تنهایی نمی‌تواند جبران کننده رژیم غذایی بی‌کفایت و نامتعادل باشد. همچنین تاثیر مصرف منظم چای سبز به زمان مصرف این فرآورده، میزان پری شکمی، نسبت کربوهیدرات و چربی رژیم، سلامت هورمونی فرد مصرف کننده، میزان گیاه دم‌کرده و نیز مقدار و کیفیت توده چربی بدن فرد بستگی دارد./افکار